Chcę zajść w ciążę. Jak przygotować organizm? List do Ginekologa

Obecnie większość par świadomie podejmuje decyzję o powiększeniu rodziny. Wpływają na  to przede wszystkim względy finansowe i mieszkaniowe. Przyszłym rodzicom zależy nie tylko na zapewnieniu odpowiednich warunków do rozwoju dziecka, ale też na jego zdrowiu. Coraz więcej kobiet poprzez zmianę trybu życia, diety i szczepienia przygotowuje swój organizm na poczęcie maleństwa. Jakie kroki należy podjąć w drodze do macierzyństwa? Na pytanie Czytelniczki odpowiada dr Monika Knapik-Rybka.

Pani Doktor!

Od pięciu lat jestem mężatką, ale dopiero teraz podjęliśmy z mężem decyzję o powiększeniu rodziny. Mam 30 lat i chciałabym świadomie przygotować się do macierzyństwa. Zdaję sobie sprawę, że to dość późno na urodzenie pierwszego dziecka, ale bardzo mi zależy, aby ze swojej strony zrobić wszystko, by nie stwarzać niepotrzebnych zagrożeń. Jak powinnam więc przygotować swój organizm, aby urodzić zdrowe dziecko? Jakie witaminy powinnam przyjmować? Może konieczne są jakieś szczepienia? Co zmienić w swojej diecie i życiu codziennym?

Zosia

***

Monika Knapik-Rybka - absolwentka krakowskiej AM im. M Kopernika. Ma wieloletni staż pracy w zawodzie, II stopień specjalizacji w zakresie ginekologii i położnictwa. Kluczowe są dla niej zagadnienia planowania rodziny. Chciałaby, żeby każde rodzące się dziecko było chciane i kochane od poczęcia. Od kilkunastu lat zajmuje się też ultrasonografią, która zafascynowała ją u progu nowego tysiąclecia. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego i posiada certyfikat PTU na wykonywanie badań USG w zakresie ginekologii i położnictwa. Prywatnie żona i matka, miłośniczka zwierząt, właścicielka dwóch psów i kota. Lubi się relaksować przy farbach i sztaludze. Jej hobby to projektowanie i wykonywanie biżuterii dla nietuzinkowych kobiet.

Pani Zosiu!

Dla każdej kobiety a może wszystkich przyszłych rodziców sposób przygotowania do ciąży jest sprawą indywidualną. Z pewnością zależy on od właściwego danym osobom podejścia do realizacji planów i zamierzeń. Jedni są na co dzień bardziej spontaniczni i wolą wszystko załatwić „hurtem”, gdy pojawi się pomysł, inni natomiast stawiają na systematyczność codziennych działań. Nie ma to oczywiście większego znaczenia, tak jak nie ma jednoznacznie sformułowanych zaleceń dotyczących przygotowań do ciąży, w przeciwieństwie na przykład  do listy badań obowiązkowych w trakcie jej trwania.

Jeśli kobieta  świadomie współżyje bez zabezpieczeń, biorąc pod uwagę możliwość zaistnienia ciąży, wskazane byłoby wykonanie podstawowych badań profilaktycznych i skonsultowanie ich ze specjalistą ginekologiem. Pisząc o badaniach podstawowych, mam na myśli badanie cytologiczne, USG piersi oraz USG ginekologiczne. Każde  z tych badań powinno być zresztą wykonywane jeden raz w roku (o ile nie ma wskazań do częstszej kontroli). Dobrze jest też zgłosić się do lekarza internisty czy lekarza rodzinnego celem wykonania takich badań analitycznych jak morfologia krwi, badanie ogólne moczu, badanie poziomu cukru we krwi, OB, TSH. Na podstawie tych badań oraz badania lekarskiego internista oceni aktualny stan zdrowia i w przypadku  odchyleń od normy wyda odpowiednie zalecenia.

Podkreślam, że cały czas mam na myśli kobietę o przeciętnie dobrym stanie zdrowia, wolną od chorób przewlekłych, nie pozostającą pod kontrolą lekarza specjalisty, nie przyjmującą na stałe żadnych leków. W takich sytuacjach bowiem konieczne jest omówienie swoich planów prokreacyjnych ze specjalistą prowadzącym i zastosowanie się do jego zaleceń z ewentualną zmianą przyjmowanych leków włącznie.

Każdy wie o tym, że w trakcie życia płodowego dziecku mogą zagrażać różne drobnoustroje. Dlatego większość lekarzy zaleca przyszłym mamom także badania w kierunku infekcji. Jedno z najważniejszych to badanie w kierunku toxoplazmozy będącej dość często występującą chorobą odzwierzęcą, o przenoszenie której zwyczajowo obwiniamy koty będące żywicielami ostatecznymi dla Toxoplasma gondi, drobnoustroju wywołującego chorobę. Choroba ta przebiega czasami z objawami przypominającymi przeziębienie, a najczęściej bezobjawowo. Jeśliby kobieta zaszła w ciążę w trakcie aktualnej infekcji lub zaraziła się toxoplazmozą, będąc  zwłaszcza we wczesnej ciąży, dziecko może urodzić z bardzo poważnymi wadami. Aby zminimalizować niebezpieczeństwo, kobiecie przygotowującej się do ciąży zaleca się wykonanie oznaczenia poziomu dwu rodzajów przeciwciał przeciwko toxoplazmozie. Są to przeciwciała klasy IgG oraz IgM.

IgG to przeciwciała świadczące o przechorowaniu toxolazmozy w przeszłości i związane z wytworzeniem odporności na ponowne zachorowanie, IgM-y natomiast zwiane są z odpowiedzią organizmu na aktualnie trwające lub tzw. „świeże” zachorowanie.

Biorąc pod uwagę powyższe, możemy mieć do czynienia z następującymi „konfiguracjami” wyników tych badań:

• IgG i IgM nieobecne co oznacza, że organizm kobiety nie zetknął się dotychczas z toxoplazmozą. Sytuacja ta nie wymaga żadnej interwencji.
• IgG obecne w dużej ilości a IgM nieobecne, co świadczy o przebytym zachorowaniu, aktualnie nieaktywnym. W tej sytuacji nie ma konieczności interwencji. Praktycznie też nie ma obawy o zachorowanie w czasie ciąży.
• IgG oraz IgM obecne, czyli dodatnie. Należy brać pod uwagę infekcję aktualnie trwającą lub niedawno przebytą. W takiej sytuacji najbezpieczniej będzie podjąć leczenie antybiotykiem oraz kontrolować poziomy przeciwciał. Dostępne jest także badanie na tzw. awidność przeciwciał, które pozwala zorientować się, jaki czas upłynął od przechorowania toxoplazmozy i czy pozwala on  już na zachodzenie w ciążę bez ryzyka dla zdrowia dziecka.

Warto także sprawdzić odporność  na zakażenie wirusem różyczki-badanie przeciwciał przeciwróżyczkowych typu IgG.

Niektórzy specjaliści zalecają również wykonanie wymazów bakteriologicznych z pochwy oraz kanału szyjki macicy w kierunku potencjalnie szkodliwych w ciąży bakterii.

W ramach przygotowania do ciąży można także poddać się szczepieniom profilaktycznym. Najczęściej są to szczepienia przeciw:

• WZW typu B. W tym wypadku trzeba pamiętać, że cały cykl szczepienia trwa ok. 6 miesięcy i może zostać skrócony do 3 miesięcy.
• Grypie. Nie ma przeciwwskazań do szczepienia przed ciążą, ale radziłabym odczekać po zaszczepieniu się przynajmniej kilka dni, ponieważ u części osób występują reakcje poszczepienne z zachorowaniem na lekką postać grypy włącznie.
• Różyczce. Tutaj konieczne jest ostrzeżenie: PRZEZ 6 MIESIĘCY OD SZCZEPIENIA NALEŻY STOSOWAĆ SKUTECZNĄ (np. hormonalną) ANTYKONCEPCJĘ  Z UWAGI NA ZAGROŻENIE DLA DZIECKA.
• Ospie. Szczepienia dorosłych osób przeciw ospie nie są często praktykowane. Jeśli zachodzi konieczność zaszczepienia się, należy odczekać z zachodzeniem w ciążę przez 3 miesiące.
• HPV. Nie ma koniecznego okresu karencji. Można zachodzić w ciążę zaraz po szczepieniu lub między poszczególnymi dawkami. Nie szczepimy natomiast kobiet, u których została stwierdzona ciąża.

Przygotowujące się do ciąży panie powinny także zastanowić się nad swoim sposobem odżywiania. Chodzi o to, by dostarczać organizmowi odpowiedniej ilości witamin i mikroelementów. Zaspokojenie zapotrzebowania na niektóre z nich może wymagać zażywania odpowiednich suplementów diety.

Dzięki szeroko zakrojonej kampanii informującej o roli kwasu foliowego dla zdrowia dziecka zapewne ok. 80% kobiet wie, że w ciąży zażywa  się kwas foliowy, a spory ich odsetek zdaje sobie sprawę, że tak naprawdę kwas foliowy powinno się zażywać PRZED zaistnieniem ciąży. Dosłownie bowiem w pierwszych dniach i tygodniach ciąży kształtuje się CSN (centralny system nerwowy) oraz serce dziecka. Niedobór w organizmie matki kwasu foliowego prowadzić może do powstania wad cewy nerwowej (np. przepukliny mózgowo- rdzeniowej, rozszczepu kręgosłupa) lub wrodzonych wad serca. Należy podkreślić w tym miejscu, że niedobór kwasu foliowego u osoby dorosłej przebiega bardzo często bezobjawowo (tzw. niedobór ukryty). Podobnie ukryte a równocześnie częste są niedobory magnezu. Chociaż trudno byłoby znaleźć taki proces biologiczny zachodzący w ludzkim organizmie, dla którego magnez byłby całkowicie nieprzydatny, to „na szczęście” niedobór magnezu nie wywołuje wad, lecz może sprzyjać poronieniom i porodom przedwczesnym. Na szczęście jednak — tym razem bez cudzysłowu, niedobór magnezu może zostać stosunkowo łatwo i skutecznie wyrównany po stwierdzeniu ciąży a nawet wystąpieniu objawów na tenże wskazujących.

Badania wykazały także, że niedobory witaminowe i „zaśmiecenie” organizmu oraz otyłość często towarzysząca diecie opartej na fast- foodach mogą stanowić istotną, czasami wyłączną przyczynę trudności z zajściem w ciążę. Dlatego kobietom przygotowującym się do ciąży należałoby zalecić także redukcję nadwagi (szczególnie jeśli jest ona znaczna) oraz intensywną kurację witaminową z zastosowaniem zestawów witamin dla kobiet ciężarnych lub suplementów diety pochodzących od sprawdzonych, obecnych od dłuższego czasu na naszym rynku producentów.

W przypadku planowania ciąży uwaga zwykle skupia się na kobiecie i stanie jej zdrowia, przygotowaniu jej organizmu… Poniekąd słusznie, jeśli weźmiemy pod uwagę, że ciało kobiety stanowi środowisko zewnętrzne dla rozwijającego się organizmu dziecka. Aby rozwój mógł  przebiegać prawidłowo, środowisko zewnętrzne musi być przyjazne. Jednak pominięcie milczeniem osoby partnera byłoby nie tylko nieeleganckie, lecz niesłuszne.

Jest jak najbardziej wskazane, żeby przyszły tata także przygotował się do poczęcia przez wprowadzenie właściwej diety, ewentualną suplementację witaminową, ustalenie prawidłowych proporcji między pracą a wypoczynkiem, ograniczenie ilości używek, szczególnie alkoholu i papierosów. Tryb życia mężczyzny i jego nawyki żywieniowe oraz przyjmowane używki mają istotny wpływ na jakość nasienia.

Na zakończenie chciałabym jeszcze raz zdecydowanie podkreślić, że moim zdaniem w przypadku osób o przeciętnie dobrym stanie zdrowia, wykonujących okresowo badania profilaktyczne cała procedura przygotowania do ciąży nie ma kluczowego znaczenia.

Jeśli do ciąży doszło „spontanicznie’’ przed podjęciem ewentualnych przygotowań lub  skrupulatne przygotowania zbyt uprzedmiotowiają, nie ma powodu do niepokoju. Po pierwsze: lekarz specjalista na pierwszej wizycie wyda odpowiednie zalecenia, a po drugie: znakomita większość z nas przyszła na świat bez skomplikowanych procedur dopuszczających i całkiem nieźle sobie radzimy.

Zachęcam więc do pozostawania, w tych jakże intymnych obszarach, w zgodzie ze swoim JA i niepopadania w przesadę.

Ponadto, Pani Zosiu, proszę wziąć pod uwagę, że w dzisiejszych czasach wiek zachodzenia w pierwszą ciążę znacznie się przesunął. Dziś nikt nie mówi o 30-letniej kobiecie, że jest stara jak na pierwszą ciążę.

Życzę Pani i Pani mężowi szybkiej realizacji marzeń i urodzenia wspaniałego, zdrowego dziecka. :)

Monika Knapik-Rybka

Kontakt do ginekologa: os. II Pułku Lotniczego 50 m. 26 (VI p.) w Krakowie, telefon 12 647 57 92, monika@knapik-rybka.org.pl, www.knapik-rybka.org.pl

Masz problem, wyślij do nas list z pytaniem do ginekologa: magda.trawinska@kafeteria.pl (z dopiskiem List do Ginekologa)