„Wzgórze Wisielców”, Piotr Prokopiak

Mam kłopot ze Wzgórzem wisielców Piotra Prokopiaka. Chciałbym życzliwie ocenić tę książkę, w czym przeszkadza mi sam Piotr Prokopiak.

Wzgórze wisielców jest horrorem. Ten gatunek literacki, szczególnie miły mojemu sercu, opornie przyjmuje się w Polsce. Autorzy, którzy mogli go uwznioślić – Miłoszewski, Małecki, Grzędowicz – odpłynęli ku innym tematom i trudno ich za to winić. Polski horror wciąż szarpie się pomiędzy bezmyślnym powtarzaniem zachodnich wzorców i bezradną ucieczką w satyrę obyczajową. Piotr Prokopiak próbuje napisać coś właściwego tylko sobie, nie odgapia od Stephena Kinga i Grahama Mastertona.

Akcja powieści – oniryczna, skoncentrowana wokół starej legendy i jak najbardziej współczesnej fali samozapłonów – rozgrywa się na polskiej prowincji, co samo w sobie zdaje się być wartością. Polscy pisarze są organicznie wielkomiejscy, pisują w kółko Macieju o tych Warszawach, Wrocławiach i Nowych Jorkach. Stefan Darda, również kojarzony z horrorem, eksploruje wieś i leśne uroczyska. Na tym tle Piotr Prokopiak ze swoim Szczecinkiem wypada całkiem oryginalnie, zwłaszcza, że dba o oddanie małomiasteczkowego kolorytu. Są tu mordownie, lokalne zespoły ogniskujące niewielką, lecz wierną publiczność, a także „lepszy świat” reprezentowany przez galerię handlową, gdzie narrator piastuje funkcję stróża.

Ujęcie fantastyczności również jest ciekawe. Epidemia samozapłonów, której ofiarami padają, liczeni w tysiącach, mieszkańcy Szczecinka, siłą rzeczy, jest sprawą publiczną. Oto w Polsce XXI wieku, kraju racjonalnym, nowoczesnym i unijnym pojawia się Niewytłumaczalne i zaprowadza własny porządek. Władze i Kościoły okazują się bezradne wobec tej bezlitosnej siły.

Mam również przekonanie, że Wzgórze wisielców jest powieścią zrodzoną z głębokiego egzystencjalnego doświadczenia. Po prostu, autor przecierpiał swoje, a następnie chwycił za pióro. Innymi słowy, w tej krótkiej książeczce, wbrew duchom, demonom i samozapłonom, drzemie coś autentycznego.

I wszystko byłoby dobrze, gdyby nie polszczyzna autora. Dawno nie czytałem tak źle napisanej książki. Horror – jak każda odmiana literatury popularnej – nie wymaga zbyt wiele. Wystarczy odrobina Kingowskiego storytellingu, pozwalająca płynąć opowieści. Tymczasem Piotr Prokopiak nurza się w okropnych manieryzmach. Tu cisza wypływa lepką plazmą z niższych poziomów budynków i oplata sprzęty tysiącem nibynóżek. Jakiś facet rwany od środka przez monstrualne szpony, sam przemienił się w koszmarnego maszkarona a kawałek dalej przy wtórze przeraźliwego skrzeku brutalni agresorzy rozwarli nienaturalnie wielkie otwory gębowe tak, że opuszczone żuchwy sięgały pasa. Obrazu klęski dopełniają przemyślenia narratora, biadolącego na kapitalizm, konsumpcjonizm i inne dziadostwo.

Żadna książka nie powstaje w próżni. Średnio rozgarnięty redaktor powinien wyłapać powyższe kwiatki i zaproponować zmiany. Tak się nie stało. Wzgórze wisielców jest tylko kolejnym, polskim horrorkiem, który niczego nie zmieni. Mogło być czymś więcej. Szkoda.