"Biała góra", Jerzy Żurek

Nie interesuje go fakt, że, ani rodzina ani społeczeństwo, nie akceptują związku zamężnej kobiety i wolnego mężczyzny. Zmaga się z grzeszną miłością, erotycznym pożądaniem a jednocześnie pragnieniem artystycznego spełnienia. Antoni mocno i namiętnie kocha Zofię, nie zważając na społeczne konwenanse. Z taką samą pasją pisze poemat „Maria” a potem „Wacław”, których bohaterowie na wskroś przypominają autora. Powieść w powieści. Żurek pisze książkę o Malczewskim, Malczewski o Wacławie i Marii.

W powieści „Biała Góra” dwa wątki – miłości do kobiety i miłości do literatury przeplatają się ze sobą, wzajemnie wzmagają i w efekcie splatają w jedność. Uczucie, którym Antoni darzy Zofię, daje mu siłę, aby trwać, zmagać się z codziennością. Namiętność i seksualne pożądanie pozwalają „zmartwychwstać do żywych”. Tak samo pisarska pasja Antoniego nie ma granic; uparcie tworzy poemat „Maria” licząc na sukces i wierząc, że zapewni w ten sposób ukochanej Zofii dostatnie życie. Jednak utwór nie zyskuje oczekiwanego rozgłosu i nie przynosi upragnionego bogactwa. Zofia i Antoni nadal żyją w nędzy. Malczewski usilnie stara się, mając świadomość, że jest śmiertelnie chory, napisać kolejną część poematu „Wacław”. Nie wiadomo jednak, dlaczego, kiedy utwór zostaje zakończony, pali go.

Antoni przegrywa – nie spełnia się jego marzenie o życiu przy boku ukochanej kobiety, nie osiąga sukcesu artystycznego. Umiera w samotności, biedzie i opuszczeniu w Warszawie 2 maja 1826 r. Antoni Malczewski zyskał uznanie dopiero po śmierci jako autor jednego romantycznego poematu „Maria”. „Biała góra” jest hołdem złożonym pośmiertnie niedocenionemu za życia artyście.

Powieść jest historią życia romantycznego, tragicznego poety, ale jednocześnie obyczajowym studium stosunków panujących w XIX wiecznej Polsce, szczególnie w Warszawie. Przez kartki książki przewijają się postacie, których nazwiska zapisały się na kartach historii – hrabia Chodkiewicz, propagator myśli Franklina, rubaszny Byron, mały Zygmunt Krasiński, któremu ojciec czytuje „Marię” Malczewskiego. Są tutaj wzmianki o początkach fascynacji polskimi twórcami epoki romantyzmu, w szczególności Mickiewiczem.

"Biała góra" opowiada pełną namiętności historię życia Malczewskiego językiem przejmującym, uderzającym szczerością, nasyconym uczuciami. Wiele w powieści emocji, opisów zmagań wewnętrznych bohatera. Sugestywność i emocjonalność to cechy charakteryzujące język, którym operuje Żurek.