Kobieta – szpieg

Niedawno program 1 Telewizji Polskiej wyemitował kilkuodcinkowy serial Szpiedzy w Warszawie. Jego akcja działa się tuż przed wybuchem II wojny światowej. Serial pokazywała walkę obcych wywiadów, działających m.in. na terenie Rzeczpospolitej. Polsko – brytyjska produkcja skłania do refleksji nad działalnością agentów wywiadu. Czy również dziś stać ich na całkowite poświęcenie? Czy dla ojczyzny naprawdę są w stanie zrobić wszystko?

W filmie pojawiła się bardzo ciekawa postać Anny Skarbek, wzorowana na jednej z najlepszych polskich agentek w czasach II wojny światowej, Krystynie Skarbek. Otóż dzielna agentka brała udział w akcjach wywiadowczych w całej Europie (romansowała przy tym ze słynnym Ianem Flemingiem — agentem brytyjskiego wywiadu, autorem książek o Jamesie Bondzie). Skarbek naprawdę była profesjonalistką, która brała udział w trudnych, wymagających akcjach wywiadowczych. Czy ktoś jest w stanie jej dorównać?

W świecie międzynarodowej polityki wciąż mamy do czynienia z działaniami wywiadowczymi. I wciąż biorą w nich udział kobiety. Seksapil, tajemniczość, zmysłowość – dzięki tym przymiotom agentki są w stanie wydobyć z wroga najlepiej strzeżony sekret. Oczywiście, najlepszy szpieg to ten, który nie da się zdekonspirować. Ale takie wpadki zawsze się zdarzają. Kilka lat temu na światło dzienne wyszła sprawa Anny Chapman, absolwentki ekonomii, zatrudnionej w amerykańskiej agencji nieruchomości. Chapman przyłapana została przez FBI na szpiegowaniu dla Rosji i wydalona z kraju razem z dziesięciorgiem rosyjskich agentów. Po powrocie do ojczyzny Chapman, a właściwie Anna Wasiliewna Kuszczenko, witana była z honorami, godnymi największych bohaterów. Państwo natychmiast zaproponowało jej intratną posadę w Fund Service Bank – jednym z największych moskiewskich instytucji bankowych (Chapman jest tam zatrudniona jako specjalny doradca zarządu ds. inwestycji oraz innowacji). Ale bycie bankowcem wcale nie przeszkadza jej w chodzeniu po wybiegach i pozowaniu prawie nago w czasopiśmie dla panów. Zresztą o wszystkim można przeczytać na jej stronie internetowej, gdzie kobieta-szpieg mówi o zdrowym stylu życia oraz o pomocy potrzebującym dzieciom.

Cóż, piękna Rosjanka to celebrytka, czyli osoba znana z tego, że jest znana. Mechanizm jest prosty: nikt do końca nie wie, czym tak naprawdę Anna Chapman zajmowała się w Stanach Zjednoczonych, a samo określenie „szpieg” wystarczy, by zelektryzować opinię publiczną. Działalność pięknej rosyjskiej agentki nadal jest tajemnicą wywiadowczą, więc pewnie po kilku lub kilkunastu latach dowiemy się, co tak naprawdę robiła w USA. I czy jej praca była skuteczna. Bo prawda jest taka, że dziś większe zagrożenie dla państwa stanowią hakerzy zatrudnieni przez agencje rządowe niż szpiedzy pracujący w ambasadach (specjaliści od cyberwojny w zasadzie nie muszą wychodzić z biura, by wejść w posiadanie najbardziej skrywanych informacji). Może jednak Annie Chapman udało się skorzystać ze swojego seksapilu i pomóc ojczyźnie? Tego jeszcze nie wiemy.

Znacznie więcej informacji mamy o Krystynie Skarbek, najsłynniejszej polskiej agentce działającej w czasach II wojny światowej (znacznie skuteczniejszej niż Mata Hari, wykradająca mężczyznom tajemnice w trakcie spotkań w sypialni). Życie Krystyny Skarbek potoczyło się inaczej niż losy Anny Chapman. Otóż piękna Polka w ostatnich latach życia była pokojówką w hotelu. Pracowała jako telefonistka i ekspedientka w domu towarowym Harrods. Zatrudniła się również jako stewardessa na statkach pasażerskich pływających na trasie Anglia – Republika Południowej Afryki.

Przypomnijmy kilka najważniejszych faktów. Skarbek była agentką brytyjskiego wywiadu SOE, w którym funkcjonowała jako Christine Granville. Po mobilizacji wyjechała na Węgry z zadaniem podjęcia pracy konspiracyjnej. Tam pracowała jako dziennikarka i trzykrotnie odbywała przez Słowację podróż do okupowanej Polski. Właśnie wtedy, oprócz działalności kurierskiej, organizowała ucieczki Polaków internowanych w węgierskich obozach i zbierała informacje wywiadowcze, które pomogły w określeniu daty inwazji III Rzeszy na Związek Radziecki. W 1941 roku Skarbek znalazła się w Kairze, gdzie nadal pracowała dla brytyjskiego wywiadu. Później, w 1944 roku, już jako Pauline Armand wspierała francuskich partyzantów, współorganizując wykupienie z rąk nazistów szefów siatki sabotażowo-dywersyjnej. Jak pisze Konrad Paduszek w artykule Polacy – wielcy szpiedzy i konspiratorzy Skarbek gromadziła obserwacje dotyczące żeglugi rzecznej, przygotowywała plany łączności radiowej, raporty o produkowanych przez Niemców gazach bojowych i broni konwencjonalnej, a także analizowała ruch kolejowy na terenie okupowanej Polski. Swoją pracę dla wywiadu Skarbek zakończyła w 1945 roku. W nagrodę za zasługi dla Wielkiej Brytanii otrzymała od tego kraju odprawę w wysokości 100 funtów. Oto cena odwagi i poświęcenia! Skarbek zmarła tragicznie w 1952 roku, zasztyletowana przez zdradzonego kochanka lub płatnego zabójcę, który pozbył się niewygodnego świadka działań wywiadowczych.

Jak widać, wiele zmieniło się w życiu kobiety-szpiega. Dziś ujawniona agentka staje się celebrytką. Występuje na pokazach mody i prezentuje swoje wdzięki w prasie. Krystyna Skarbek nie miała tyle szczęścia. Jej działalność przypadła na czasy II wojny światowej, a po jej zakończeniu większość działań przez długie lata objęta była tajemnicą. Wywiad nie chciał chwalić się swoimi najlepszymi ludźmi. I nie zamierzał im pomagać. Ta sytuacja na szczęście uległa zmianie. Zmieniło się również to, że szpiedzy (kobiety i mężczyźni) nie muszą brać udziału w akcjach grożących utratą zdrowia lub życia. Wpadka agenta kończy się najczęściej wymianą za pracownika obcego wywiadu. I na tym koniec. Co nie znaczy, że robota jest bezpieczna i dobrze płatna. Ale czego nie zrobi się dla ojczyzny?

Źródło informacji i fotografii: www.annachapman.ru, Konrad Paduszek, „Polacy – wielcy szpiedzy i konspiratorzy”, „Szpiedzy, kurierzy, jednostki specjalne”, Wydawnictwa Narodowe 2009., Wikipedia, hasło: Krystyna Skarbek, Anna Chapman.