Yerba Mate - napój zdrowia i białego uśmiechu

— Czy piłaś już yerba mate? – zapytała mnie wesoła Argentynka, kiedy w hotelu w Mendozie odpoczywałam po upalnym dniu.
- Nie?! – co za niegościnni ludzie mieszkają w tym kraju. Natychmiast trzeba to nadrobić. Masz! Spróbuj.
Podała mi mateo, czyli niewielkie naczynie zwężone na górze z metalową rurką i mętnym, gęstym wywarem z farfoclami w środku. Wypiłam łyk i uśmiechnęłam się niepewnie.
- Dobre co? – dopytywała się Kristina.
- Si, Si, muy bueno – przytaknęłam, myśląc w duchu, że nie wszystko trzeba kochać miłością od pierwszego wejrzenia.
- Doleję ci jeszcze – powiedziała moja nowa znajoma.

Jak to może komuś smakować bardziej niż kawa? – zastanawiałam się przy drugim łyku gorzkiego i lekko cierpkiego naparu. Może da się to czasami wypić, ale żeby tak jak tubylcy żłopać mate od rana do wieczora? Nie mieściło mi się to w głowie. Tymczasem Kristina, gestykulując  na potęgę wychwalała zalety naparu. Działa jak kawa, pobudza, rozjaśnia umysł, dodaje energii. Ma chyba wszystkie możliwe witaminy (A, B, C, H, PP) a także magnes, potas, cynk i chrom. Nie tylko gasi pragnienie, ale odżywia organizm. Potrafi też usuwać toksyny z naszego organizmu. Podobno działa też jak antydepresant. Im więcej się w siebie wleje yerby, tym gęba szerzej się śmieje. I to bez kaca następnego dnia.

Przeczytałam później, że to dzięki yerba mate Argentyńczycy mają jeszcze zęby. Przy ich niechęci do warzyw i umiłowaniu słodkości już dawno powinni pożegnać się z uzębieniem. Tymczasem oni pokazują biel swoich kłów znad mateo.

Po takich pochwałach nie trzeba mnie było dłużej zachęcać do picia yerba mate. Nabyłam stosowne narzędzia i zaczęłam oddawać się nowemu nałogowi.

Sam rytuał zaparzania yerba mate jest według mnie uroczy. Trzeba mieć przeróżne akcesoria, takie jak matero, czyli pojemnik z tykwy, bombille, rurkę z sitkiem na końcu, dzięki której mokre ziele nie szwenda się po zębach. No i należałoby mieć termos z gorącą wodą i taszczyć go ze sobą zawsze i wszędzie. Tak właśnie robią  Argentyńczycy. Pewnie Paragwajczycy i Urugwajczycy też, ale ich na tym nie nakryłam. Argentyńczycy potrafią zabrać pięciolitrowy termos i nosić go podczas zwiedzania wodospadów Iquazu w koszmarnym upale. I nie są to pojedyncze przypadki. Śmiem twierdzić, że cudzoziemca można poznać w Argentynie po braku termosu.

Zdarzyło mi się podczas ostatniej podróży po Argentynie kilkakrotnie jeździć autobusami na długich trasach. Co się dzieje natychmiast po opuszczenia dworca? Do dystrybutora z wodą, który znajduje się tu w każdym środku lokomocji ustawia się długa kolejka. Wszyscy pompują wrzątek do swojego matero. Kiedy już napompują, siorbią swoją mate, patrzą za okna, gawędzą z przyjaciółmi lub rodziną i po chwili znów idą do dystrybutora wody.

Yerba mate najlepiej zalewać wodą o temperaturze 70–80 stopni Celsjusza, cieplejsza zabija cenne składniki rośliny. Yerba musi napęcznieć i uwolnić to, co w niej najlepsze, dlatego nie należy śpieszyć się z siorbaniem. Trzeba jej dać przynajmniej 10 minut. Potem można pić do woli i przekazać pojemnik z naparem dalej. W Ameryce Południowej yerba zacieśnia więzy. Nie pije się jej do lustra. Jest  dowodem przyjaźni i czymś w rodzaju fajki pokoju.

Yerba mate to ostrokrzew paragwajski pierwotnie rosnący nad rzeką Parana. Pierwsi napar z jego gałązek, kory i liści przyrządzali Indianie Guarani. Potem jezuici w XVII zakładali plantację tego drzewa. Dziś mate uprawia się i pije na terytorium  dawnego Paragwaju, który zajmował kiedyś teren od wschodnich Andów do wybrzeża Oceanu Atlantyckiego. To dawne terytorium Indian Guarani.

W miejscach, gdzie pija się mate, lokalny rynek dostarcza szeroką ofertę. Można przebierać w matero, bombillach i gatunkach yerba. Póki sklepowe pełne są kolorowych opakowań  o różnej gramaturze. Można kupić yerba mate z dodatkiem pomarańczy, kwiatów, miodu. Są gatunki łagodniejsze i mocniejsze, szybko wietrzejące i takie, które długo utrzymują smak.  Można kupić ekspresówki  z yerba mate. Moim zdaniem szkoda na nie pieniędzy.

Prawdziwy „mateista” nie wyjdzie z domu bez termosu z wodą i bombilli. Yerba mate pije się wszędzie i o każdej porze. W domu, w pracy, w podróży, u przyjaciół. A kiedy trzeba wymienić pojemnik, nie wyrzuca się jego zawartości do śmietnika. Przynajmniej Indianie Guarani opisywani przez Wojciecha Cejrowskiego tak nie robią. Ostatki zachowuje się dla Pachamamy, czyli Matki Ziemi.