„Listy do Ziny. Wspomnienia”, Boris Pasternak, Zinaida Pasternak

„(…)namiętność, którą cię darzę, to ogromna, zapłakana, bez słów rzucająca ludzi na kolana wiedza, kochać znaczy kochać ciebie… Miłe życie moje, ty jesteś moim życiem” - tak pisał Borys Pasternak do swojej drugiej żony Zinaidy.

W wydanym niedawno przez „Twój Styl” zbiorze listów do żony Zinaidy Borys Pasternak, rosyjski pisarz i poeta, laureat literackiej Nagrody Nobla za „Doktora Żywago”, daje się poznać jako człowiek szaleńczo zakochany, a jednocześnie mocno stąpający po ziemi. Podzielona na dwie części książka zawiera również pisane prozą „Wspomnienia” Zinaidy Pasternak.

Zauroczenie Ziną, żoną przyjaciela, pianisty Grenricha Neuhausa, spada na Pasternaka niespodziewanie i z wielką siłą. Pisarz nie broni się przed uczuciem, raczej robi wszystko, aby być z ukochaną. Jednocześnie Zina, znająca twórczość Pasternaka, nie jest zachwycona jego poezją i nie rozumie, czemu wzbudza ona wokół tak duże zainteresowanie. Kocha pisarza przede wszystkim jako człowieka, a nie jako artystę.

„Listy do Ziny” są świadectwem wielkich miłosnych namiętności oraz zawirowań historii, takich jak wojna i represje. Mowa w nich o zmaganiach z powojenną rzeczywistością, kłopotach finansowych, a także o rosyjskich literatach, życiu bohemy artystycznej i problemach z wydawaniem własnych utwórów.

Ze swoich listów i wspomnień żony Pasternak wyłania się jako człowiek wrażliwy na piękno otaczającego świata, drobiazgowo opisujący każdy szczegół: brzozę widzianą z okien pociągu, stół ze wszystkimi detalami, palące się ognisko. „Życie codzienne to rzeczywistość, poezja jest rzeczywistością” - mawia często. Szara codzienność i poezja, pospolitość i metafizyka odgrywają w jego życiu równie istotną rolę. Z jednej strony miłość Pasternaka przypomina szaleńcze porywy serca poetów romantycznych, z drugiej jego działanie cechuje pragmatyzm i odpowiedzialność. Nawet daleko od rodziny pamięta o najbliższych, prosi żonę o rzucenie palenia, kupuje dzieciom czekoladki. Podczas fizycznej nieobecności duchem obecny jest przy rodzinie, uczestniczy w jej życiu i cierpi z powodu rozłąki.

W każdym niemal liście, obok skrupulatnych wyliczeń finansowych, relacji z codziennych wydarzeń, pisze o swojej miłości do żony. Do końca życia nazywa ją pieszczotliwie Zineczką, Zinusią, Lalą, Dusią. Nawet w okresach najtrudniejszych, kiedy dbanie o potrzeby życia codziennego staje się sprawą pierwszoplanową, znajduje czas na miłosne wyznania. Zina ma silną osobowość, nie załamuje jej ani śmierć pierworodnego syna, ani romanse męża i zakochane w mężu studentki. Wierna wybrankowi swego serca, towarzyszy mu do samego końca, a po śmierci dokańcza pisarskie dzieło.

„Listy do Ziny. Wspomnienia” są świadectwem czasów, o których pamięć jest już bardzo słaba. Dzisiaj w epoce mediów elektronicznych i telefonii komórkowej pisanie tradycyjnych listów wielu ludziom wydaje się anachronizmem. Utrwalone na papierze mogą one jednak przetrwać. A e-maile? Czy czeka je podobny los? Czy kiedyś będziemy czytać korespondencję powstałą w świecie wirtualnym? Na razie te pytanie pozostają bez odpowiedzi.