Żeń-szeń - dla wzmocnienia ciała i umysłu

Istnieje kilka różnych odmian żeń-szenia, ale od wieków za najbardziej wartościowy uważany jest żeń-szeń prawdziwy (Panax ginseng). Jest on byliną o łodydze długości ok. 70 cm, która występuje głównie w północnych Chinach, Korei, Japonii i na Syberii. Roślina ta wykształca korzeń palowy, który kształtem przypomina czasem ludzką postać, w związku z czym Chińczycy przypisywali mu wręcz magiczne właściwości. Wzrost żeń-szenia jest bardzo powolny, odpowiednią do zbioru wielkość uzyskuje bowiem dopiero po 7 latach od wykiełkowania, a może rosnąć nawet ponad 100 lat.

Obecnie żeń-szeń jest surowcem roślinnym stosowanym powszechnie na całym świecie, a dzięki rozwojowi i udoskonaleniu metod badawczych udało się potwierdzić wiele przypisywanych mu „cudownych” właściwości. Czynnymi składnikami żeń-szenia są saponiny trójterpenowe zwane ginsenozydami. Największe ich stężenie zawiera korzeń tej rośliny, który w związku z tym stanowi główny surowiec leczniczy. Innymi składnikami korzenia są również aminokwasy (cysteina, arginina, tyrozyna), witaminy (B1, B2, B12, C, E, niacyna) oraz związki mineralne (żelazo, wapń, magnez, fosfor, mangan). Związki czynne zawarte w żeń-szeniu działają stymulująco na cały nasz organizm, zwiększając jego wydolność, odporność na stres i przeciwdziałając zmęczeniu. Poprawiają one również ukrwienie mózgu, więc mogą działać korzystnie przy zwiększonym wysiłku intelektualnym i wpływać na poprawę pamięci. Ponieważ żeń-szeń dodaje energii i zwiększa wytrzymałość na duży wysiłek fizyczny, jego preparaty są często stosowane przez sportowców jako bezpieczny i dozwolony „doping”.

Badania naukowe wykazały, że saponiny zawarte w żeń-szeniu mają zdolność pobudzania funkcji układu odpornościowego, w związku z tym są pomocne w zwalczaniu zakażeń bakteryjnych i wirusowych. Dowiedziono również, że wyciągi z tej rośliny obniżają ciśnienie krwi i wpływają korzystnie na pracę serca. Mają one także działanie przeciwmiażdżycowe, ponieważ powodują obniżenie we krwi poziomu trójglicerydów i frakcji LDL („złego”) cholesterolu bez wpływu na poziom frakcji HDL („dobrego”) cholesterolu.

W krajach Dalekiego Wschodu żeń-szeń był i jest uważany za środek zwiększający potencję. Współczesne badania wykazały, że ekstrakty z korzenia tej rośliny są faktycznie skuteczne w leczeniu zaburzeń erekcji, a u wielu osób, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, powodują zwiększenie potrzeb seksualnych.

Duże zainteresowanie i nadzieję budzi przypisywane żeń-szeniowi działanie przeciwnowotworowe. Jak dotąd potwierdzono je jedynie w wielu badaniach laboratoryjnych na zwierzętach. Jednak badacze zwrócili również uwagę, że osoby, które przez długi czas stosowały preparaty żeń-szenia, rzadko zapadały na raka płuc, jamy ustnej, krtani i wątroby.

W aptekach i sklepach zielarskich dostępnych jest wiele preparatów z korzenia żeń-szenia w formie kapsułek, tabletek, toników czy herbatek. Standaryzowane wyciągi z korzenia często dodawane są również do suplementów witaminowo-mineralnych. Preparaty żeń-szenia polecane są głównie osobom starszym, rekonwalescentom, ludziom obciążonym stresującą pracą oraz podczas wzmożonego wysiłku umysłowego (np. przed egzaminami). Najkorzystniej jest przyjmować je rano, bo wtedy w ciągu dnia odczujemy ich pobudzające działanie. Należy pamiętać, aby nie łączyć ich z witaminą C, która utrudnia ich wchłanianie.

Żeń-szeń mimo swojego wszechstronnie wzmacniającego działania nie jest jednak wskazany dla wszystkich. Wykazuje on działanie przeciwzakrzepowe, w związku z czym nie mogą stosować go osoby z zaburzeniami krzepnięcia krwi. Nie powinny stosować go również osoby cierpiące na dychawicę oskrzelową i bezsenność, a także kobiety w ciąży, karmiące i dzieci.