„Obraz pośmiertny”, Aleksandra Marinina

Rosja jest jednym z nielicznych krajów, gdzie pisarz wciąż cieszy się statusem celebryty. Książki rozchodzą się w wielosettysięcznych nakładach, spotkania autorskie gromadzą tłumy, a twórca wywraca się przed czytelnikami, ewentualnie wygina się niczym Mick Jagger. Do grona prawdziwych gwiazd, porównywalnych do aktorów i piosenkarzy zalicza się również Aleksandra Marinina. Wczoraj milicjantka, dzisiaj pisarka – tak trzymać! Pamiętam, jak dziwacznymi kanałami sprowadzałem jej książki z Moskwy dla znajomego rusycysty. Unosząc torbę pełną niezrozumiałych tytułów, czułem się niczym przestępca, na którego w każdej chwili może paść czujne oko rosyjskiego policjanta.

Oko to, szczęśliwym trafem, spogląda w innym kierunku. Ktoś zamordował Alinę Waznis, młodą gwiazdę rosyjskiego kina. Dziewczyna została uduszona. Krąg podejrzanych jest szeroki: mamy kochanka, wziętego reżysera, który odbudował karierę dzięki talentowi denatki, tajemniczego prześladowcę z przeszłości, dalej zapitą gwiazdę w średnim wieku i dynamiczną seksualnie żonę producenta. Ale tajemnicą jest przede wszystkim sama Alina: mrukliwa młódka z Łotwy, sprawiająca wrażenie ociężałej umysłowo, a jednak bystra i niezwykle uzdolniona. Jaki sekret przywiozła ze sobą z prowincji? Do pracy przystępuje troje śledczych: bezpośredni i rzutki Jura, Nastia o analitycznym umyśle (i przypuszczalnie alter ego samej Marininy) oraz szef ochrony wytwórni filmowej, niejaki Sastow, który pragnie udowodnić, że potrafi pracować nie tylko pięściami, ale i głową.

Wszelkie wady i zalety Aleksandry Marininy jako pisarki wynikają z Aleksandry Marininy – milicjantki. Intryga w Obrazie pośmiertnym jest prawidłowo skomponowana, a przy tym na tyle wiarygodna, że mogłaby mieć swoje źródło w raporcie z autentycznej sprawy. Niewiele wiem o warunkach pracy mundurowych w smutnej Moskwie, ale jestem skłonny autorce uwierzyć w to, co pisze. Jej milicyjność ujawnia się w sposobie konstruowania postaci, pozbawionych wszelkich cech z wyjątkiem tych użytecznych w śledztwie. Podejrzani i policjanci przypominają ożywione kartoteki, gdzie wyszczególniono wagę, wzrost, kolor oczu, popełnione przestępstwa i przypuszczalny motyw. Znikają w momencie, gdy przestają być użyteczni dla śledztwa. Powieść kończy się w chwili ujawnienia sprawcy i wyjaśnienia okoliczności, które pchnęły go do zbrodni. Żadnego epilogu, wyciszenia, nic. Sprawa zamknięta.

Jak to w kryminale, od intrygi ważniejsze jest tło. Moskiewski światek filmowy nie zaskakuje, będąc właściwie słowiańskim odbiciem zgniłego Hollywoodu. Kariery łamane są jak zapałki, starzejące się aktorki muszą żebrać o role, co druga gwiazda tonie w wódce i rozpuście, ludzie donoszą na siebie i podkupują. Należało tego oczekiwać. Dużo ciekawiej – choć zapewne wbrew intencjom autorski – wypada oddanie warunków pracy moskiewskich milicjantów. Są to ludzie zamęczeni, zaszczuci, podtopieni kawą i alkoholem. W innych kryminałach funkcjonariusz, zwyczajowo poświęca się jednemu śledztwu. Marinina daje do zrozumienia, że sprawa Aliny Waznis jest jedną z wielu prowadzonych równolegle przez tę samą ekipą. I cały czas dochodzą nowe. Przez Moskwę dzień w dzień przetacza się fala zbrodni: giną adwokaci, bankierzy, dziennikarze. I to w ilościach hurtowych. Rosja widziana z perspektywy Nastii, Jury i Stasowa jest rzeźnią, wielkim festiwalem zbrodni.