Moda na zdrowe nogi

Choroby żył, w tym żylaki, to najpowszechniejsza choroba cywilizacyjna. Współcześnie problem żylaków dotyka coraz więcej ludzi – co drugą kobietę i co czwartego mężczyznę, podczas gdy naszym praprzodkom, ludziom pierwotnym, ta dolegliwość nie była znana. Aby lepiej zapobiegać powstawaniu żylaków a także leczyć te już istniejące, warto dowiedzieć się więcej na temat krążenia żylnego, przyczyn oraz mechanizmu tworzenia się żylaków.

Jak to możliwe, że krew płynie do góry

Krew zwrotna, płynąca przez żyły, przez większą część drogi pokonuje siłę grawitacji, by dotrzeć do serca. Do pokonania siły ciężkości nie wystarczy tylko pompa ssąco-tłocząca, jaką jest serce.

Transport krwi z nóg do serca jest możliwy dzięki ważnym częściom układu krwionośnego i mięśniowego: zastawkom żylnym, tętnicom oraz mięśniom stawu skokowego, łydki i przepony:

Tętnicza pompa ssąco — tłocząca: Gdy fala tętna w tętnicy przenosi się na sąsiadujące z nią żyły, uciska je, powodując mechaniczne wypchnięcie części krwi do góry. Ta część krwi, którą fala tętna spycha w dół, nie spływa niżej, ponieważ odpływ blokują zastawki żylne.

Pompa mięśniowa nóg: Kurczące się i rozprężające mięśnie nóg powodują nacisk na żyły, podobnie jak fala pulsu w tętnicach. Dalsze działanie mechanizmu tłoczenia krwi do góry w wyniku skurczów mięśni jest takie same, jak w przypadku pompy tętniczej.

Pompa przeponowa: Podczas wdechu, opuszczając się w dół, przepona wywołuje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej. Gdy przepona podnosi się podczas wydechu, powstaje podciśnienie, które wciąga krew do góry.

Wszystkie te elementy tworzą współpracujący system bodźców, dzięki którym krew w żyłach płynie wbrew sile ciężkości. Pompa tętnicza ma kluczowe znaczenie dla transportu krwi żylnej, ponieważ funkcjonuje, lepiej bądź gorzej, przez całe życie człowieka. Pompa mięśniowa działa tylko wtedy, gdy dochodzi do skurczów mięśni, a więc wtedy, gdy mięśnie są używane, np. podczas uprawiania sportu, chodzenia. Natomiast pompa przeponowa ma odczuwalny wpływ na poprawę krążenia żylnego krwi tylko w przypadku głębokiego oddychania uruchamiającego brzuszny tor oddechu, zwanego oddychaniem przeponowym.

Jak powstają żylaki

W miejscach, w których z jakichś powodów przepływ krwi jest spowolniony, system pompujący nie działa jak należy, dochodzi do zastojów krwi. Rosnące w żyłach ciśnienie krwi, która nie może płynąć w górę w odpowiednim tempie, przenosi się na ścianki żył, rozpychając je. Do rozciągnięcia żyły dochodzi tuż nad zastawką, ponieważ w tym miejscu kumuluje się krew. Długotrwałe gromadzenie się nadmiaru krwi w żyłach (głównie powierzchniowych) powoduje, że ścianki żył trwale się deformują, tworząc nad zastawkami baloniaste narośle. Rozszerzenie się żyły nie idzie w parze z wydłużeniem się i wzmocnieniem zastawek żylnych. W tej sytuacji zastawki nie stykają się ze sobą, są więc nieszczelne i dochodzi do jeszcze poważniejszego zastoju krwi żylnej. Tak zaczyna się mechanizm zamkniętego koła. Żyły, aby pomieścić rosnącą ilość krwi, skręcają się. W takiej formie widoczne są one przez skórę i rozpoznawane jako żylaki. Zgodnie z tymi zasadami przebiegają zmiany chorobowe małych żyłek, tworząc widoczne rozgałęzienia różowo-niebieskich naczyń krwionośnych, potocznie zwanych pajęczynkami. Pajęczynki wcale nie muszą wiązać się z powstawaniem prawdziwych żylaków, tj. niewydolnością żył głównych i przeszywających, są jednak objawem skłonności do pogorszonego odpływu krwi.

Jakie są główne przyczyny powstawania żylaków

Główną przyczyną żylaków jest przebyte zapalenie żył i osłabienie tkanki łącznej, co może spowodować niewydolność, tj. nieszczelność zastawek. Do zapalenia żył dochodzi najczęściej w wyniku zastojów krwi żylnej. Kolejną, bardzo częstą przyczyną powstawania żylaków są powstające w krwi zakrzepy, które, w najlepszych przypadku, spowalniają krążenie prowadząc do zastojów krwi. Ponieważ żylaki to choroba cywilizacyjna, niezmiernie ważną rolę w zapobieganiu im odgrywa zdrowy tryb życia i unikanie czynników ryzyka chorób żylnych.

Czynniki zwiększające ryzyko żylaków

Niedostatek aktywności fizycznej i nadwaga. Jeśli nie uprawiamy sportów i nie pamiętamy o tym, by oddychać “z przepony”, wtedy nie funkcjonuje pompa mięśniowa nóg i przeponowa, a krążenie żylne opiera się wyłącznie na sercu i pompie tętniczej, co zwykle okazuje się niewystarczające. Nadwaga, chociaż nie jest bezpośrednią przyczyną żylaków, zniechęca do aktywności fizycznej oraz sprzyja zakrzepom kończyn dolnych. Złogi tkanki tłuszczowej w narządach jamy brzusznej powodują osłabienie siły, z jaką pracuje pompa przeponowa, oddech jest wtedy płytszy – to kolejny powód częstszego występowania żylaków u osób otyłych. Twój organizm potrzebuje ćwiczeń uaktywniających pompę mięśniową nóg i przepony, dlatego maszeruj, biegaj, jeźdź na rowerze, pływaj, tańcz. Wiedz, że regularne spacery, podczas których oddychasz pełną piersią, znacznie zwiększają twoje szanse na uniknięcie żylaków.

Dziedziczna słabość ścianek żył. Niektórzy rodzą się z żyłami, które, po rozciąganiu, mają duże zdolności do powrotu do stanu wyjściowego, w przypadku większości osób jest jednak odwrotnie. Jeśli należysz do tej drugiej grupy, warto zażywać lek zwiększający napięcie i elastyczność naczyń żylnych oraz zmniejszający przepuszczalność, kruchość i łamliwość naczyń krwionośnych.

Złe odżywianie, dieta uboga w błonnik. Jeśli objadamy się produktami, które sprzyjają zaparciom, może dojść sytuacji, gdzie rozdęte, przepełnione jelito grube uciska na otaczane przez siebie żyły dolnej części tułowia. To jedna z najczęstszych przyczyn żylaków u młodych kobiet. Dieta zakwaszająca organizm, a więc przede wszystkim bogata w tłuszcze zwierzęce, cukier, alkohol, może zaburzyć przemianę materii i prowadzić do innej choroby układu żylnego – owrzodzenia podudzi. Dbając o to, by w twoim menu nie zabrakło warzyw, owoców, suszonych śliwek i moreli, chleba pełnoziarnistego oraz kaszy, przyczyniasz się do obniżenia ryzyka żylaków.

Praca wymagająca wielogodzinnego stania bądź siedzenia. Długotrwałe stanie przeciąża zastawki żylne, poszerza się żyła odpiszczelowa, na której, u osób mających stojącą pracę, mogą się z czasem tworzyć żylaki. Z kolei praca siedząca pogarsza odpływ krwi z podudzia i sprzyja powstawaniu żylaków na tym odcinku nogi. Najlepszych antidotum na zastoje żylne spowodowane pracą stojącą bądź siedzącą jest ruch wykorzystujący pracę mięśni nóg. O znaczeniu pompy mięśniowej dla krążenia najdobitniej świadczy fakt, że podczas chodzenia w jednej nodze znajduje się ok. 300 ml krwi, podczas gdy, po dłuższym staniu bądź siedzeniu, w jednej nodze może się zgromadzić nawet 700 ml krwi.

Palenie papierosów. Nałóg tytoniowy jest jednym z głównych przyczyn chorób układu krążenia, a więc siłą rzeczy negatywnie odbija się na wydolności krążenia żylnego. Ryzyko wystąpienia zakrzepu u kobiet stosujących pigułkę antykoncepcyjną oraz palących papierosy wzrasta 8 -10-krotnie, a zawału 39 – krotnie. Nietrudno dostrzec związek między paleniem a żylakami: zakrzepy są odpowiedzialne za zastoje żylne, a te prowadzą do żylaków. Jest tylko jeden sposób by zmniejszyć ryzyko wystąpienia żylaków, do których przyczyniło się palenie – rzucić ten nałóg.

Wysokie obcasy i obcisły strój. Obcisłe skarpetki, spodnie, podwiązki i inne elementy ubioru wywierają nacisk na żyły utrudniając odpływ krwi z łydek i ud, przez co bezpośrednio przyczyniają się do powstawania żylaków. Z kolei noszenie butów na wysokim obcasie ma pośrednie przełożenie na wydolność żył. Nosząc szpilki mięsień łydki nie pracuje, a co gorsza, po pewnym czasie noszenia wysokich obcasów, nie może być użyty odpowiednio, ponieważ dochodzi do skrócenia ścięgna Achillesa. Rola mięśnia łydki dla krążenia żylnego jest przeogromna, ponieważ, jak już wcześniej zostało zauważone, pełni rolę pompy tłoczącej krew.

Hormonalne środki antykoncepcyjne i ciąża. Pod wpływem hormonów, jakie wydzielają się w ciele kobiety w trakcie ciąży, ma miejsce rozluźnienie tkanek, co ułatwia zagnieżdżenie się jaja w macicy. Ten sam mechanizm powoduje, że naczynia krwionośne rozszerzają się, ścianki żył stają się bardziej rozciągliwe, co sprzyja tworzeniu się żylaków podczas pierwszych miesięcy ciąży. Na zwężenie naczyń krwionośnych dobrze działają zimne natryski, którymi kobieta, bez względu na to, czy jest w ciąży, czy nie, powinna polewać nogi po każdej kąpieli.

Podobnie jak hormony, których poziom podnosi się znacznie po zajściu w ciążę, choć w mniejszym stopniu, działają pigułki antykoncepcyjne. Aby zminimalizować podwyższone ryzyko powstania żylaków w wyniku stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz przebytych ciąż, warto stosować pigułki antykoncepcyjne nowej generacji, zawierające małą dawkę hormonów.

Jednak wyrzekając się tej metody antykoncepcji, kobieta nadal jest narażona na żylaki bardziej niż mężczyzna. Uważa się, że żeński hormon progesteron, który jest stale obecny w organizmie kobiety, odpowiada za zmniejszanie się napięcia żył i elastyczności ich ścianek, dlatego kobiety niejako z natury są bardziej podatne na schorzenia żylne. Ten pogląd znajduje odzwierciedlenie w statystykach: problem żylaków dotyka dwa razy częściej kobiety niż mężczyzn. I właśnie kobieta, z wyżej wymienionych powodów, powinna szczególnie dbać o swoje żyły — unikać wszystkich wymienionych powyżej czynników zwiększających ryzyko żylaków oraz wzmacniać swoje żyły, tak by nie ulegały trwałym uszkodzeniom i deformacjom.

Jak rozpoznać zmiany chorobowe żył we wczesnym stadium

Prawidłową diagnozę, co do stanu Twoich żył, może postawić jedynie lekarz wyposażony w odpowiedni sprzęt. Jednak to, jak szybko zauważysz problem i podejmiesz decyzję o leczeniu zależy od Ciebie. W przypadku niewydolności systemu krążenia prowadzącego do żylaków niezmiernie ważne jest, by zidentyfikować schorzenie jak najwcześniej, by nie dopuścić do nieodwracalnych zmian.

Wczesne objawy zmian w żyłach to m.in.:

• Swędzenie nógUczucie ciężkości kończynWieczorny obrzęk kostek Odczuwalny po dłuższym staniu ból nóg.

Żylaki zwiastują:

• Niebieskie, wężykowate żyły na łydkachSino-czerwone żyłki w okolicach piętKurcze łydek w nocySiateczka popękanych żyłek na skórze.

Dlatego, aby zapobiegać rozwojowi choroby i uniknąć jej nieprzyjemnych objawów, stosuj się na co dzień do wymienionych zaleceń:
Zażywaj leki usprawniające przepływ krwi w naczyniach żylnych i zwiększające elastyczność żył, hamując w ten sposób powstawanie żylaków. Wiele z nich dostępnych jest w aptece bez recepty.Wykonuj ćwiczenia oddechowe, by zmobilizować pompę przeponową.Gimnastykuj i pielęgnuj mięśnie nóg. Przed snem, leżąc, podnieś obie nogi do góry i wykonuj następujące ćwiczenia: zginanie i prostowanie stóp, ściąganie i prostowanie palców stóp, wykonywanie ruchów okrężnych stóp przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.Rzuć palenie.Na noc, po myciu, wykonaj pod prysznicem masaż nóg zimną wodą.Podczas snu a także odpoczywania na kanapie w pozycji siedzącej, ułóż nogi nieco wyżej niż reszta tułowia.Stosuj dietę bogatą w błonnik, witaminę C i PP.Unikaj solarium, sauny, długiego opalania, gorących kąpieli.W pracy, stając w miejscu bądź siedząc, staraj się napinać mięśnie nóg. Pozostając długo w pozycji siedzącej, co jakiś czas wykonuj proste ćwiczenie: opieraj stopy na przemian na palcach i na piętach kilkanaście razy. Zrezygnuj z butów na wysokich obcasach.

Ćwiczenia poprawiające dopływ krwi żylnej

Ćwiczenie 1
Siedząc na podłodze z nogami wyprostowanymi, jedną nogę zginamy w kolanie nie odrywając stopy od podłogi.

Ćwiczenie 2
Leżąc na plecach z rękoma wzdłuż ciała wykonuj obszerne krążenia stopami.

Ćwiczenie 3
Siedząc z nogami zgiętymi w kolanach prostujemy jedną nogę unosząc ją do góry.

Ćwiczenie 4
Leżąc na plecach wykonujemyuniesionymi nad podłogąnogami koliste ruchy tzw.„rowerek” (równie dobrą odmianątego ćwiczenia są nożyce).

Ćwiczenie 5
Leżąc na plecach zbliżaj palce stópdo piszczeli „zawijając” palce zgodniez ruchem stopy, a następnieenergicznym ruchem naciągaj stopęw drugą stronę „zawijając” palcew przeciwnym kierunku.

Ćwiczenie 6
Leżąc na plecach unosimy obienogi do góry, następnie jednązginamy w kolanie, prostujemyi powtarzamy ćwiczenie drugąnogą.

Jeśli nie masz żylaków, ani nie zaobserwowałaś u siebie symptomów następujących zmian żylnych, nie znaczy to, że możesz ignorować powyższe zalecenia. Wraz z wiekiem prawdopodobieństwo, że dotknie Cię problem żylaków rośnie i wynosi nawet 50%. Dlatego zawczasu, od wczesnej młodości, dbaj o swoje nogi i zdrowie — minimalizuj czynniki ryzyka oraz wzmacniaj żyły.

Konsultacja medyczna lek. med. Bogdan Wróbel