Pokrzywa – zdrowe ziółko na wiosnę

Pokrzywa zwyczajna to pospolity chwast występujący powszechnie w strefie klimatu umiarkowanego. Najczęściej staramy się omijać ją z daleka ze względu na jej silnie parzące właściwości. Cała część nadziemna tej rośliny pokryta jest bowiem włoskami, które przy dotknięciu, w celach obronnych wydzielają histaminę, kwas mrówkowy i acetylocholinę. Właśnie te substancje odpowiedzialne są za podrażnienie i zaczerwienienie skóry.

Pomimo, że zetknięcie z pokrzywą bywa nieprzyjemne, ludzie wykorzystywali i cenili tę roślinę już od czasów starożytnych. Stosowano ją wówczas przede wszystkim jako lek gojący i hamujący krwawienie. Zaskakujący jest fakt, że począwszy od XII wieku pokrzywa była wykorzystywana jako roślina włókiennicza. Zanim powszechnie zaczęto stosować bawełnę i jedwab, włókna uzyskane z jej łodyg służyły do wyrobu tkanin.

Ziele pokrzywy powszechnie stosowano również w lecznictwie ludowym. Przy schorzeniach reumatycznych zalecano biczowanie ciała świeżo zerwanymi pędami tej rośliny. Napary z pokrzywy stosowane były przy niedomaganiach żołądka i wątroby, a także jako środek moczopędny przy chorobach nerek. Świeży sok pokrzywowy od wieków był polecany jako środek wzmacniający i zwiększający siły witalne organizmu. Młodym panienkom cierpiącym na anemię, lub jak niegdyś mawiano „blednicę”, zalecano popijanie soku z młodych pokrzyw jako doskonałego środka krwiotwórczego.

Obecnie pokrzywa jest również stosowana w ziołolecznictwie i wiadomo już, jakie substancje aktywne odpowiadają za jej lecznicze właściwości. W liściach znajdują się miedzy innymi: liczne kwasy organiczne, flawonoidy, garbniki, karotenoidy oraz wiele witamin – B2, C, K, E oraz kwas pantotenowy. Pokrzywa bogata jest także w niezbędne dla człowieka składniki mineralne takie, jak potas, wapń, fosfor, żelazo, magnez, mangan i krzem.

We współczesnym ziołolecznictwie wyciągi z pokrzywy stosowane są jako środek łagodnie moczopędny, przyspieszający eliminację szkodliwych produktów przemiany materii. Napary z pokrzywy zalecane są również przy problemach gastrycznych, gdyż pobudzają wydzielanie enzymów trawiennych. Łagodzą również stany zapalne przewodu pokarmowego i działają łagodząco przy niezbyt nasilonych biegunkach.

Liczne badania potwierdziły, że odwary z pokrzywy wpływają na zwiększenie liczby erytrocytów i podniesienie poziomu hemoglobiny we krwi. W związku z tym pokrzywa może być stosowana jako lek wspomagający przy leczeniu niedokrwistości. Ze względu na bogaty zestaw witamin i soli mineralnych przetwory z pokrzywy można stosować dla wzmocnienia odporności organizmu. Szczególnie odżywcze działanie ma sok z zebranych na wiosnę (przed okresem kwitnienia) młodych pokrzyw. Zbiera się je oczywiście z dala od ruchliwych ulic i w rękawiczkach, aby uniknąć poparzenia. Wykonanie soku jest bardzo proste i bez problemu można zrobić go samodzielnie. Pokrzywy należy dokładnie wymyć, zmiksować i wycisnąć np. przez gazę. Do soku, aby uchronić go przed zepsuciem, trzeba dodać sól (około 2 łyżeczki na pół litra soku). Sok należy przechowywać w ciemnym szklanym naczyniu w lodówce. Kuracja wzmacniająca polega na piciu jednej łyżki soku przed śniadaniem przez okres dwóch tygodni. W aptekach można również kupić gotowy sok z pokrzyw, stabilizowany alkoholem, który należy stosować według podanej instrukcji.

Pokrzywa znana jest również ze swojego dobroczynnego działania na włosy. Wchodzi w skład licznych kosmetyków do włosów tłustych, a przy wypadaniu włosów polecane jest picie naparu lub soku z pokrzywy oraz stosowanie pokrzywowych płukanek do włosów. Wyciągi z pokrzywy wchodzą również w skład licznych suplementów poprawiających kondycję włosów i paznokci.

Ze względu na doskonałe wartości odżywcze, listki młodych pokrzyw można polecić jako ciekawy dodatek do wiosennych sałatek, zup lub omletów. Pokrzywa po sparzeniu wrzątkiem, a także podczas gotowania traci swoje parzące właściwości, więc można ją jeść bez obawy.