Propolis w medycynie i kosmetyce

Propolis, zwany również kitem pszczelim, jest lepką substancją żywiczną służącą pszczołom do uszczelniania ula. Jego zadaniem jest również dezynfekcja ula, ponieważ ma właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze oraz przeciwwirusowe.

Propolis jest słowem pochodzenia greckiego i oznacza dosłownie „przedmurze miasta”. Jest to trafna nazwa dla kitu pszczelego, bo pszczoły budują coś w rodzaju bariery propolisowej za otworem wejściowym do ula. Jest ona tak zbudowana, że każda pszczoła musi ją pokonać, wlatując do ula. W ten sposób każda mieszkanka ula ulega swoistej dezynfekcji i nie wnosi do swojej siedziby chorobotwórczych zarazków.

Surowcem służącym pszczołom do produkcji propolisu jest żywica znajdująca się w miejscu uszkodzenia kory drzew iglastych oraz na pąkach drzew liściastych, takich jak topola czy brzoza. Propolis jest substancją o bardzo złożonym składzie, który uzależniony jest od surowca, jaki znajduje się w pobliżu pszczelich lotów. Dla terapeutycznych właściwości kitu pszczelego istotne znaczenie mają związki biologicznie czynne – kwasy i alkohole organiczne, flawonoidy oraz liczne makro- i mikroelementy (żelazo, magnez, kobalt, cynk, mangan, miedź).

Lecznicze właściwości propolisu są bardzo rozległe i udokumentowane licznymi pracami naukowymi. Badania wykazały wysoką skuteczność propolisu w stosunku do paciorkowców i gronkowców oraz jego działanie przeciwwirusowe. Oprócz działania antybiotycznego kit pszczeli ma zdolność wzmacniania działania niektórych antybiotyków stosowanych w medycynie konwencjonalnej. Preparaty propolisowe stosuje się w leczeniu licznych chorób układu oddechowego. Sprawdzają się zwłaszcza przy różnych infekcjach gardła i krtani, nawet w zapaleniu migdałków podniebiennych. Dobre efekty może przynieść ssanie tabletek z propolisem lub płukanie gardła miksturą sporządzoną z wody z dodatkiem kilku kropli roztworu propolisu. Kit pszczeli złagodzi ból gardła, zadziała przeciwzapalnie i zahamuje rozwój wirusów lub bakterii. Preparaty propolisowe można stosować również profilaktycznie, w okresie zwiększonej podatności na infekcje, np. w sezonie jesienno-zimowym.

Propolis znalazł również zastosowanie w leczeniu schorzeń ginekologicznych. Tu wykorzystuje się przede wszystkim działanie kitu pszczelego przeciw drobnoustrojom odpowiedzialnym za stany zapalne pochwy. Hamuje on rozwój grzybów drożdżoidalnych, takich jak Candida albicans, i pierwotniaka Trichomonas vaginalis (rzęsistka pochwowego). W aptekach dostępne są dopochwowe globulki propolisowe. Możemy zastosować je przy niepokojących upławach, gdy mamy utrudniony dostęp do ginekologa – na przykład w czasie wyjazdów wakacyjnych. Puder propolisowy można stosować wspomagająco przy leczeniu grzybicy stóp lub fałdów skórnych, także przy odleżynach.

Udowodniono również silne przeciwzapalne działanie propolisu. Wykorzystuje się je na przykład w leczeniu choroby wrzodowej. W tym przypadku przyjmowanie preparatów propolisowych powoduje dodatkowo normalizację funkcji wydzielniczych żołądka i dwunastnicy. Propolis ma także działanie uśmierzające ból. Przeprowadzono doświadczenia z zastosowaniem preparatów kitu pszczelego w stomatologii i uzyskano dobre wyniki przy leczeniu bólu po ekstrakcji zębów.

Kit pszczeli ma doskonałe właściwości regenerujące wszystkie typy tkanek. Maść propolisowa przyspiesza leczenie trudno gojących się ran, oparzeń, egzem oraz żylakowatych owrzodzeń podudzi. Ze względu na właściwości regeneracyjne, przeciwzapalne oraz antybiotyczne propolis wykorzystuje się także w recepturach preparatów kosmetycznych. Są one produkowane przez firmy pszczelarskie i dostępne głównie w aptekach.

Mydło propolisowe polecane jest do pielęgnacji skóry skłonnej do zakażeń bakteryjnych lub grzybiczych. Szampon z dodatkiem propolisu stosuje się przy schorzeniach dermatologicznych skóry głowy, takich jak łojotok czy łupież. Kremy z dodatkiem kitu pszczelego mają działanie regenerujące skórę. Polecane są do pielęgnacji skóry tłustej ze skłonnością do zmian zapalnych, na przykład trądziku.

Przy stosowaniu preparatów propolisowych, zarówno doustnych, jak i do pielęgnacji skóry, należy zachować szczególną ostrożność, szczególnie gdy używa się ich po raz pierwszy. Niestety, kit pszczeli u wrażliwych osób może wywołać reakcję alergiczną. Wyjątkowo powinny uważać osoby, u których wystąpiły uczulenia na inne produkty pszczele, takie jak miód czy pyłek pszczeli.