Gry i zabawy wspomagające leczenie wad wymowy u małych dzieci

Zabawy i ćwiczenia oddechowe

O czym należy pamiętać? Dziecko powinno być zdrowe, nie może mieć kataru czy bólu gardła. Pokój, w którym ćwiczymy, powinien być wywietrzony. Musimy pamiętać o przerwach pomiędzy poszczególnymi ćwiczeniami.

• Wąchamy kwiaty – dziecko zatyka palcem prawą dziurkę od nosa. Na raz – wdycha powietrze przez lewe nozdrze i zatrzymuje. Następnie zatyka palcem lewą dziurkę od nosa i na dwa, trzy, cztery wolno wypuszcza powietrze prawym nozdrzem. Potem następuje zmiana dziurek, przez które wciąga się i wypuszcza powietrze. Ćwiczenie wykonujemy czterokrotnie.

• Dmuchawce – dziecko wciąga powietrze przez nos (usta zamknięte), zatrzymuje je przez chwilę i wydmuchuje powietrze ustami, tworząc „ryjek” – tak, jakby dmuchało na białe kule dmuchawców. Ćwiczenie to można przeprowadzać również na łące, w parku czy w ogrodzie.

• Studzimy gorącą zupę – dziecko dmucha ciągłym strumieniem powietrza, wyobrażając sobie, że ma przed sobą talerz z gorącą zupą.

• Chuchamy na zmarznięte ręce – dziecko chucha do wnętrza dłoni w taki sposób, jakby chciało ogrzać swoje dłonie w mroźny dzień.

• Czyścimy lusterka – dziecko chucha na lusterko, a następnie przeciera je szmatką.

• Nadmuchujemy balony – dziecko ćwiczy fazę długiego wydechu, pokazując, jak nadmuchuje się balon.

• Zabawa ze słomką i wodą – dziecko zanurza słomkę do napojów w wodzie lub soku i dmucha do środka, robiąc bąbelki.

• Wąż – dziecko wydaje z siebie długi dźwięk: ssssssssssss… To ćwiczenie można przeprowadzić w formie konkursu: kto dłużej będzie syczącym wężem?

Ćwiczenia i gry usprawniające narządy mowy

O czym należy pamiętać? Nie można zaczynać pracy z dzieckiem od ćwiczeń wymowy samogłosek lub spółgłosek, ponieważ może to doprowadzić do utrwalenia wad wymowy. Zabawy zaczynamy od prostych zabaw niezwiązanych z wymawianiem określonych głosek.

• Zabawa „Czy potrafisz zrobić tak?” (ćwiczenie żuchwy) – osoba dorosła pyta dziecko, czy potrafi: dotknąć dolnymi zębami górnej wargi? wyszczerzyć zęby jak zły pies? poruszać płynnie szczęką w lewo i w prawo?

• Całuski (ćwiczenie warg) – dziecko wykonuje w powietrzu całusy, robiąc ustami „dzióbek”.

• Łakomy miś (ćwiczenie języka) – dziecko oblizuje wargi (usta szeroko otwarte) ruchem okrężnym – w prawo i w lewo.

• Lustra (ćwiczenie podniebienia miękkiego) – dwoje dzieci siedzi naprzeciwko siebie (dziecko może grać z kolegą, rodzicem lub siostrą albo bratem); jedna osoba robi różne zabawne miny – druga osoba jest „lustrem”, które odtwarza daną minę. Potem następuje zmiana ról.

Zabawy głosowe i słuchowe

• Echo – bawimy się z dzieckiem w echo; do zabawy wykorzystujemy: głoski, słowa, zdania, które wypowiadamy na zmianę – głośno, a potem coraz ciszej.

• Gdzie się ukrył zegarek? – chowamy w pomieszczeniu zegarek, np. budzik; dziecko, kierując się dźwiękiem cykania, stara się go odnaleźć. Tę samą zabawę można przeprowadzić z cicho grającym radiem czy wydającym jakiś dźwięk telefonem komórkowym.

Ćwiczenia słowno-ruchowe i muzyczno-ruchowe

• Ustawienie w parach (rodzic-dziecko lub dziecko-dziecko), twarzami do siebie. Na sygnał słowny „raz” – podskok obunóż, na „dwa”, „trzy” – klaśnięcie.

• Dziecko chodzi po pokoju zgodnie z muzyką. Tempo ruchu powinno dostosować do zmieniającego się co chwila tempa muzyki.

Więcej ciekawych ćwiczeń, gier i zabaw znaleźć można w przystępnie napisanych publikacjach, adresowanych do rodziców i nauczycieli, takich jak poradnik „Logopedia. Jak usprawniać mowę dziecka” autorstwa Krystyny Datkun-Czerniak czy zeszyty „Logopedia. Będę mówić poprawnie”.