Jak rozpoznać kłamcę - w 10 punktach

PAULA • dawno temu

Jak rozpoznać czy mamy do czynienia z człowiekiem prawdomównym? Jak się przekonać czy ktoś nas nie okłamuje? Jest kilka prostych zasad, których znajomość może ci się przydać. Oto niektóre z nich…
Bogaty w szczegóły opis
Typowy kłamca w relacjonowaniu opowieści ucieknie się do ogólnego opisu sytuacji, unikając szczegółów. O rzeczach mniej ważnych łatwiej zapomnieć i świadomy kłamca będzie ich po prostu unikał, celem przytoczenia tej samej opowieści ponownie, w niezmienionym kształcie. Na pytania o szczegóły historii kłamca, najczęściej, ucieknie się do jej ponownego powtórzenia.
Bez kontekstu
Typowy kłamca swoje opowiadanie umieszcza jakoby w próżni, natomiast osoby składające relację zgodną ze stanem faktycznym starają się osadzić opowiadaną historię w swoim życiu codziennym. Im większe nagromadzenie powiązań do codzienności, tym przychylniejszym okiem możemy patrzeć na taką historię.
Opis relacji
Prawdziwość historii mogą definiować zdania, w których opowiadający opisuje interakcje, jakie miały miejsce w opisywanym zdarzeniu, między nim a inną osobą. Na przykład: „Gdy tylko zwróciłem mu uwagę, zobaczyłem złowieszczy uśmiech na jego twarzy, który zmusił mnie do cofnięcia się o parę kroków”.
Cytowanie wypowiedzi
Kłamca rzadko decyduje się w swojej relacji na przytoczenie fragmentów dialogu, częściej skupiając się na tym „co zostało powiedziane”. Na przykład zdanie „Powiedziałem mu: nie idź tam, to niebezpieczne!” charakterystyczne dla relacji, którym moglibyśmy z większym prawdopodobieństwem nadać przymiot prawdziwości, przeciwstawiane jest zdaniu, które relacjonując mógłby wypowiedzieć kłamca: „Powiedziałem mu, żeby tam nie szedł, bo jest to niebezpieczne”.
Niespodziewane komplikacje
Jeśli w historii nie występują żadne niespodziewane wypadki, zbiegi okoliczności czy przeszkody naruszające jej bieg, należy przypisać jej mniejszą wiarygodność.
Subiektywne wrażenie
osoba prawdomówna odwołuje się do swoich odczuć w chwili nastąpienia zdarzenia oraz również odwoła się do myśli, które wtedy pojawiły się w jej głowie. Na przykład: "Pomyślałem sobie wtedy…"
Spontaniczne poprawki
Kłamca ma swoją historię ułożoną w głowie i kurczowo się jej trzyma. Drobne poprawki i liczne wtręty sugerują prawdziwość wypowiedzi. Wiarygodność wypowiedzi zwiększają zdania typu: „I siedział tak przy stoliku od strony okna, pisząc coś na swoim laptopie. Następnie zamówił kawę oraz szarlotkę. Chociaż nie, wtedy zamówił tylko kawę…"
Wątpliwości
Osoba prawdomówna będzie skora do przyznania, iż niektóre elementy historii mogły być niezbyt dokładnie odtworzone z pamięci.
Obniżanie własnej wartości
Osoba prawdomówna często stara się rozgrzeszyć winowajcę właściwego, w szczególności jeśli byłaby z nim spokrewniona. Często nawiązuje do szczegółów, które mogą ją obciążyć lub ośmieszyć, na przykład: „To była moja wina, nie powinienem pozwolić mu tam iść.”
Luki w pamięci
Osoby prawdomówne często przyznają się bez obaw do luk w pamięci odnośnie jakiegoś szczegółu zdarzenia. Typowym zdaniem odnoszącym się do tego kryterium jest: „Nie pamiętam po co tam poszliśmy, ale jestem pewien, że udaliśmy się tam wszyscy”. Kryterium to uważa się za niespełnione, gdy osoba relacjonująca odpowiada na pytanie po prostu: „nie wiem”.

Bibliografia:
Vrij Aldert, Memon Amina, Bull Ray - Prawo i psychologia. Wiarygodność zeznań i materiału dowodowego.
Stan Walters – The truth about lying.
Janusz Kaczmarek - Zawód prokurator. Tajemnice zeznań — czyli psychologia w praktyce prawniczej.
Arntzen Friedrich - Psychologia zeznań świadków
Derren Brown – Sztuczki umysłu.