Rozwój mowy dziecka

Rozwój mowy dziecka dzieli się na cztery etapy. Pierwszym jest okres melodii, który trwa od urodzenia do pierwszego roku życia. Drugi etap nosi nazwę okresu wyrazu. Przypada on na czas od roku do dwóch lat życia dziecka. Trzeci okres to czas kształtowania się zdań. Dziecko zaczyna mówić zdaniami między drugim a trzecim rokiem życia. Z kolei czas od trzeciego do siódmego roku życia to okres swoistej mowy dziecięcej.

Okres melodii w rozwoju mowy dziecka

Okres melodii wbrew pozorom nie jest pierwszy. Najpierw jest okres przygotowawczy, który trwa u dziecka za życia płodowego. U dziecka znajdującego się jeszcze w brzuchu mamy w II trymestrze i III trymestrze ciąży wykształcają się narządy mowne (obszary myślowe, ośrodki i drogi nerwowe, nasada, krtań, płuca, słuch, wzrok, centralne ośrodki słuchowe i czuciowe). Dziecko w okresie prenatalnym odbiera i zapamiętuje rytm kolebania podczas poruszania się kobiety oraz jej bicie serca. Pod koniec ciąży dziecko reaguje na bodźce akustyczne. Głos matki jest dziecku bliższy niż głos ojca, gdyż maluch zapamiętuje go jeszcze w okresie płodowym.

Okres melodii trwa do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia. Maluch oznajmia swoje przybycie na świat przez krzyk. Tym samym daje znać, że z jego narządami mowy wszystko jest w porządku. Czujne ucho mamy z czasem wychwyci różnice w krzyku spowodowanym głodem, lękiem u dziecka, mokrą pieluchą, pragnieniem bliskości. Z czasem płacz dziecka staje się świadomym sposobem komunikacji. Dziecko uczy się, że jego krzyk sprowadza mamę.

Między drugim a trzecim miesiącem życia maluch zaczyna wydawać też inne dźwięki. Dziecko głuży, wymawia przypadkowe dźwięki, które oznaczają dobry humor malucha. W szóstym miesiącu pojawia się gaworzenie u dziecka. Maluch powtarza dźwięki, które wpadły mu w ucho. Mogą to być sylaby (które nie mają dla dziecka żadnego znaczenia), malucha bardzo cieszy też prychanie i parskanie. Rozwój dzieci w 10 miesiącu sprawia, że maluchy posługują się echolalią. Dziecko powtarza usłyszane słowa – czasami powtarza je nieudolnie, ale z czasem nabiera wprawy.

Okres wyrazu, kształtowania zdań i mowy dziecka

Drugi okres to okres wyrazu. Dziecko staje się bardzo aktywne. Rozwój ruchowy sprawia, że dziecko lepiej poznaje otaczającą go rzeczywistość. Świat oczami dziecka nadal jest bardzo interesujący. Dziecko rozumie więcej komunikatów skierowanych do niego, niż jest w stanie samo wypowiedzieć. Mowa dziecka w tym czasie to głównie wypowiadanie spółgłosek: m, p, b, t, d, n, k, ś, ć, ź, dź. Inne głoski są wymawiane niepoprawnie i niewyraźnie. Dlatego też słowa wypowiadane przez malucha są bardzo upraszczane, np. zamiast „kwiaty” są „katy”.

Kształtowanie zdań przypada na wiek 2–3 lata. Jest to trzeci okres rozwoju mowy. Pierwsze zdania są bardzo proste. Jednak z czasem z dwu-, trzywyrazowego zdania maluch tworzy zdania nawet pięciowyrazowe. Rodzice, którzy spieszczają słowa, gdy mówią do dziecka, mogą poczuć się zaskoczeni, gdy maluch ich poprawi. Dziecko poprawnie wymawia: p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l, a, o, e, u, i, a, ą, ę (dwie ostatnie samogłoski nosowe wymawiają tylko niektóre maluchy).

Ostatni okres rozwoju mowy przypada na czas między trzecim a siódmym rokiem życia. Dziecko cały czas poznaje nowe słowa i zaczyna ich używać. Dzieci od trzeciego do piątego roku życia mogą jeszcze opuszczać sylabę początkową lub końcową, przestawiać głoski, tworzyć nowe wyrazy (na podstawie ich funkcji, np. zamiast „żelazko” – „prasowaczka”, lub pod wpływem połączenia dwóch słów, np. „zadzwonić i telefonować” – „zatelefonić”).  W czwartym roku życia dziecko potrafi wymówić s, z, c, dz. W piątym roku życia – r (maluch może nadużywać „r” i wstawiać je w miejsce „l”). Dziecko sześcioletnie powinno już mówić wyraźnie i poprawnie. Jeżeli tak nie jest, warto udać się na zajęcia logopedyczne.