Czemu w ciąży cierpnie mi ręka?

Dr n. med. Anna Paczkowska, specjalista ginekolog-położnik, zastępca kierownika oddziału ginekologiczno-położniczego Szpitala Świętej Rodziny w Poznaniu. Ma 22-letnią córkę i 25-letniego syna. Lubi urządzać i zmieniać swój dom: malować, tapetować, wyszukiwać w second handach tanie starocie – meble, kubki, garnki, talerzyki. Nie mogłaby żyć bez muzyki. Lubi czytać i podróżować. W konkursie na Pamiętniki Lekarzy zdobyła II miejsce.

W okresie ciąży u 20–60% ciężarnych obserwuje się tzw. zespół cieśni (kanału) nadgarstka. To schorzenie objawia się mrowieniem, drętwieniem, zaburzeniami czucia ręki, odczuciem obrzęku i silnym bólem o charakterze palenia, który nasila się szczególnie w nocy. Mogą też wystąpić problemy ze zdolnością utrzymania w ręce drobnych przedmiotów (np. długopisu czy igły) oraz przykurcze. ***Czasem dodatkowymi objawami są także: zmiana zabarwienia skóry dłoni, zaburzenia wydzielania potu w obrębie ręki i palców, a także kruchość oraz łamliwość paznokci.

Dolegliwości dotyczą zwykle dominującej ręki. Ból może też promieniować do łokcia, a nawet do ramienia.***Przyczynami zespołu cieśni nadgarstka u kobiet w ciąży mogą być gwałtowny, najczęściej znaczny przyrost masy ciała oraz obrzęki i zaburzenia wodno-elektrolitowe. Każdy z tych czynników wpływa na wzrost produkcji tkanki łącznej w nadgarstku w obrębie tzw. troczka mięśni zginaczy dłoni. Pod nim przebiega nerw pośrodkowy. To właśnie uciskająca na niego tkanka łączna powoduje odczuwane dolegliwości. Lokalizują się one głównie w kciuku, palcu wskazującym, środkowym oraz na powierzchni wewnętrznej serdecznego (na rysunku – kolor zielony).

***Warto podkreślić, że występowanie zespołu cieśni nadgarstka nie ogranicza się do kobiet w ciąży. Stan ten może go nasilić ze względu na przyrost masy ciała i zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej organizmu. Na omawiane schorzenie narażone są jednak także osoby, których praca związana jest z ciągłym, powtarzającym się wykonywaniem prac manualnych, np. fryzjerzy, mechanicy samochodowi, informatycy. Zajęcia, grożące jego powstaniem, to na przykład: robienie na drutach i szycie, gra na fortepianie, składanie części elektronicznych.

Zespół cieśni nadgarstka może być też wywołany m.in. przez zaburzenia hormonalne oraz zmiany zwyrodnieniowe.

Inne czynniki, mające wpływ na jego wystąpienie to: menopauza, cukrzyca, dna moczanowa czy reumatoidalne zapalenie stawów.***W zdecydowanej większości przypadków niestety konieczne jest leczenie operacyjne. Polega ono na przecięciu więzadła poprzecznego nadgarstka. Wcześniej warto jednak spróbować innych metod leczenia. Pierwszą z nich jest fizjoterapia. Oprzyj całą dłoń o ścianę na wysokości szyi, palce ustaw pionowo (następnie poziomo – skierowane raz w jedną, raz w drugą stronę), cała ręka musi być mocno wyprostowana; wyprostuj sylwetkę, teraz skręcaj całe ciało – naciągając nerw pośrodkowy od jego korzeni wychodzących ze splotu ramiennego.

Poza wykonywaniem ćwiczeń, warto udać się do ortopedy, który zastosuje odpowiednie leczenie np. założenie szyny, ostrzykiwanie sterydami czy środkami znieczulającymi.***Należy też zadbać o dietę. Włączenie do niej produktów bogatych w witaminy z grupy B, takich jak mięso, ryby, pełnoziarniste pieczywo czy kasza gryczana, powinno złagodzić nieco ból. Dobrze uzupełniać też niedobory magnezu. Jego znakomitymi źródłami są m.in. pestki dyni, migdały, biała fasola, czekolada, orzechy laskowe czy płatki owsiane. ***Jeśli chodzi o obrzęk kostki i stopy, to jest on sprawą niezależną od dłoni. Obrzęki kończyn dolnych, zwłaszcza lekkie, są w ciąży czymś normalnym i niegroźnym. Często pojawiają się w II połowie prawidłowo przebiegającej ciąży, zazwyczaj obserwuje się je wieczorem, zwłaszcza na nogach. Znikają po wypoczynku nocnym. Przyczyną ich powstawania jest zatrzymanie wody w organizmie, utrudniony (z uwagi na ucisk macicy ciężarnej) odpływ krwi żylnej oraz wykonywanie pracy w pozycji stojącej. Nie bez znaczenia jest też pora roku i temperatura otoczenia, w jakiej przebywa kobieta ciężarna.

Jeśli objawy ustępują rano, nie należy się nimi niepokoić. Jeżeli nie – należy zgłosić się do lekarza. W przypadku, gdy obrzęk dotyczy tylko jednej nogi, należy wykluczyć zakrzepowe zapalenie żył.

Warto, by Czytelniczka skonsultowała się z lekarzem ortopedą, który zaleci odpowiednie leczenie, a także – najlepiej pod okiem dietetyka – zaczęła stosować najbardziej wskazaną w jej dolegliwościach dietę. Pomocny też będzie aktywny tryb życia, szczególnie takie formy ruchu jak pływanie oraz aerobik wodny. Z jednej strony to ćwiczenia wskazane dla kobiet w ciąży, z drugiej – rodzaje aktywności, które mogą przynieść ulgę w odczuwanym dyskomforcie.

dr Anna Paczkowska

oprac. Izabela O’Sullivan