Co to są chronotypy?

Wcześnie kładziesz się spać i żal ci tracić rześkiego poranka, więc wstajesz o świcie? A może wręcz przeciwnie – uwielbiasz pracować, czytać i oglądać filmy nocą, a poranek zaczyna się u ciebie w południe? Każdy człowiek żyje w swoim własnym rytmie. Określa go chronotyp biologiczny. Na czym on polega?

Biologiczny zegar

Wydawać by się mogło, że zasada „w dzień działamy, w nocy odpoczywamy” obowiązuje wszystkich, a ci, którzy ją łamią, wyrządzają krzywdę swojemu organizmowi. Nic bardziej mylnego. To, o której idziemy spać i kiedy czujemy potrzebę odpoczynku, zależy od naszego biologicznego rytmu, określającego chronotyp. A to jest bardzo indywidualną sprawą, zależną nie tylko od stylu życia, aktywności w ciągu dnia, społecznych oczekiwań wobec zachowania grupy społecznej, do której należymy czy charakteru pracy, ale też upodobań i nawyków, a przede wszystkim funkcjonowania mózgu.

Nocne marki, czyli sowy

Sowy reprezentują chronotyp wieczorny. Wieczorem odżywają – lepiej im się pracuje nocą, potrafią bawić się na imprezach do samego rana, a ich organizm na tym nie cierpi. O ile, naturalnie, będę mogli rano porządnie się wyspać i wstać ok. 10. W przeciwnym razie będą nieprzytomni, bez życia, niezdolni do wzmożonej aktywności przez przynajmniej dwie pierwsze godziny. Sowy potrzebują czasu, by się „rozruszać” i dotrwać do upragnionego wieczoru.

Ranne ptaszki z rodziny skowronków

Skowronki z kolei to typ poranny. O 7 są już na nogach, pełni energii i ochoty do życia. Lubią mieć przed sobą cały dzień, rankiem najlepiej im się myśli i działa. Za to w okolicach 21–22 są już senni i chętnie położyliby się do łóżka.

Kiedy skowronek detronizuje sowę… i odwrotnie

Żaden chronotyp nie jest zaburzeniem i nie trzeba go na siłę zmieniać. Jeśli natomiast zmianie ulega twój styl życia, np. musisz wstawać do pracy o 6 rano, nie sposób iść spać – jak sowa – po 1 w nocy. Podobnie będąc skowronkiem i pracując na nocną zmianę, musisz się odpowiednio zregenerować. Jeśli chcesz powalczyć trochę ze swoim biologicznym zegarem obserwuj swoje reakcje. Gdy budzisz się o 7 i nie możesz zasnąć, spróbuj przynajmniej poleżeć z zamkniętymi oczami, poleniuchuj chwilę i nigdzie się nie spiesz. Chcąc spać krócej, nastaw budzik na godzinę, którą uważasz za granicę optymalnego czasu snu i sprawdź, czy potrzebujesz po przebudzeniu jeszcze spać, czy po prostu poleżeć. Pamiętaj jednak, że organizm potrzebuje snu po to, by dać ci energię na cały dzień. Jeśli go zabraknie, dotkliwie to odczujesz.