Podstępny efekt kontrastu

Wszystko zależy od punktu siedzenia. Tak jednak twierdząc łatwo jest być posądzonym o postmodernistyczny relatywmizm. Jak jednak w niego nie wierzyć, wiedząc o istnieniu czegoś takiego jak efekt kontrastu? 

Czym jest efekt kontrastu? Otóż jest to prosta zasada mówiąca o tym, że oceniamy daną rzecz nie tylko ze względu na jej przymioty, ale również ze względu na to, jakie wydarzenie nastąpiło przed momentem oceny. Innym słowem — porównujemy daną rzecz i w zależności od tego, do czego ją porównujemy, taki wynik osiąga ta rzecz w naszym umyśle.

Efekt kontrastu działa absolutnie wszędzie, choćby:

• w szkole – kiedy nauczyciel ocenia nas lepiej, bo w ławce siedzimy z głupim Jasiem i na jego tle jesteśmy lepsi. (choć tak naprawdę jesteśmy po prostu przeciętni)
• w pracy – bo praca za 2000 netto jest lepsza niż ta za 1500 netto (i efekt kontrastu mówi nam że różnica spora, wiec nie szukamy już takiej za 3000 netto)
• w związkach – bo od chłopa który pije i bije lepszy taki który tylko pije i efekt tego porównania powoduje, że z pijakiem się użeramy
• przy zakupach – bo normalnie na krawat nie wydalibyśmy 56 zł, ale skoro właśnie kupiliśmy garnitur (za 1300 zł), + koszulę (120 zł) to 56 zł na krawat nie wydaje się dużym wydatkiem.

Jakie są efekty efektu kontrastu?

Złe decyzje finansowe, złe decyzje życiowe (nawet ślub można wziąć w wyniku działania efektu kontrastu…), ale są też pozytywy – jak choćby kiedy dostajemy pracę, bo poprzedni kandydat był beznadziejny.

Efekt kontrastu warto kontrolować, bo często to właśnie on powoduje, że podejmujemy nieracjonalne decyzje. Jeden z moich ulubionych przykładów na to jak działa efekt kontrastu to wartość banknotu o nominale 100 zł.

Jak myślicie, ile warte jest 100 zł? Wydawałoby się że zawsze tyle samo, prawda? Jeśli w jednym sklepie odtwarzacz mp3 kosztuje 299 zł, a w drugim 199zł – będziecie jechać przez całe miasto po ten tańszy. Jeśli natomiast kupujecie telewizor HD za 2780 zł to kwestia tego, czy kosztuje on 2780 zł czy 2879 zł nie zrobi już tak dużej różnicy. A przecież to te same 100 zł. Pracujecie na tę kwotę tyle samo czasu, niezależnie od tego, na co ją wydajecie.

Jak unikać efektu kontrastu?

Najprostsza metoda to: po pierwsze świadomość jego istnienia, po drugie zaś próba interpretowania i analizowania zjawisk w oderwaniu od wcześniejszych zdarzeń. Oczywiście nie zawsze to jest możliwe. Jeśli pijemy kawę po śledziach to nawet największe skupienie i próba oderwania się od śledziowej atmosfery nie poprawi smaku kawy. Jeśli jednak podejmujemy decyzję porównując swoją sytuację do tego, że było gorzej, to warto to przemyśleć.

Źródło: lajfmajster.pl