Choroba tikowa i jej terapia

Tiki są czynnościami przymusowymi, powtarzającymi się i stereotypowymi, zapowiadanymi przez uczucie niepokoju. Są one mimowolne, chociaż czasami można je na krótko powstrzymać. Tiki mogą być proste i złożone (całe sekwencje). Zostały też podzielone ze względu na ich charakter.

Zespół Tourette’a (inaczej: zaburzenie tikowe, choroba tikowa) po raz pierwszy został opisany już w 1885 roku jako zaburzenie układu nerwowego, charakteryzujące się nieskoordynowanymi ruchami.

Według współczesnej wiedzy tiki to schorzenie o podłożu neurologicznym, za którego powstanie odpowiedzialne są najprawdopodobniej czynniki genetyczne (dziedziczenie wielogenowe), środowiskowe, anatomiczne i fizjologiczne mózgu oraz zaburzenia w przekaźnictwie neuronalnym.

Możemy wyróżnić:

• tiki ruchowe — np. mruganie, zaciskanie oczu, ruchy głową, grymasy mięśni mimicznych twarzy, marszczenie czoła, ruchy kończyn, wzruszanie ramionami, ruchy w obrębie tułowia, szyi, podskakiwanie, klaskanie,
• tiki głosowe — np. chrząkanie, pociąganie nosem, dźwięki gardłowe, głośne oddychanie, mlaskanie, pokrzykiwanie, pohukiwanie, wzdychanie, śmiech, przełykanie, koprolalia, czyli wypowiadanie obscenicznych treści,
• tiki czuciowe – związane z doznaniami zlokalizowanymi w konkretnej części ciała.

Zaburzenia tikowe mogą mieć różne nasilenie: od minimalnego (pojedyncze, raz na jakiś czas pojawiające się tiki) do ciężkiego zespołu Tourette’a, kiedy to bardzo częste tiki uniemożliwiają w zasadzie normalne funkcjonowanie. Nasilenie tików zmienia się w czasie, osiągając apogeum po blisko10 latach od wystąpienia pierwszych objawów. U połowy osób cierpiących na zespół Tourette’a objawy znacznie się zmniejszają, a nawet zupełnie ustępują przed 18. rokiem życia.

Terapia choroby tikowej opiera się na metodach behawioralnych, czyli skoncentrowanych na zmianie poziomu zachowania. Za najskuteczniejszą uważana jest metoda odwracania nawyków (tików). Polega ona na niedopuszczeniu do pojawienia się tiku poprzez świadome napinanie mięśni dotkniętych tikiem lub zastąpienie go inną czynnością. Aby to było możliwe, należy nauczyć się rozpoznawać zwiastuny tiku, czyli odczucia pojawiające się bezpośrednio przed tikiem.

W rozpoznawaniu sytuacji, w których pojawiają się tiki, pomaga metoda kalendarzykowa polegająca na monitorowaniu i natychmiastowym zapisywaniu tików. W terapii choroby tikowej stosuje się także — stosowane w odniesieniu do różnych zachowań pożądanych – systemy nagradzania zachowań. Polegają one na pozytywnym wzmacnianiu momentów, w których tiki nie występują. Nagrodą są wtedy zwracanie uwagi na dziecko i pochwały. Metoda ta wiąże się jednak z ryzykiem wywołania tików poprzez przypomnienie o nich. Wtedy zamiast walki z objawami skuteczniejsze okazuje się ich ignorowanie.

W leczeniu choroby tikowej stosuje się także farmakoterapię (neuroleptyki), ale tylko wtedy, jeżeli tiki wyraźnie przeszkadzają pacjentowi w codziennym funkcjonowaniu. Należy pamiętać, że leki te mogą dawać efekty uboczne, w tym nasilać zaburzenia uwagi. 

Źródło: abcADHD.pl