Witaminy w kosmetykach

Wszyscy wiemy, że witaminy odgrywają bardzo ważną rolę w procesach ochrony i odnowy skóry, włosów i paznokci. Dobroczynne działanie witamin na skórę od lat starają się wykorzystać również firmy kosmetyczne. Nie ustają w badaniach nad tworzeniem coraz lepszych technologii pozwalających na wykorzystanie witamin w recepturach kosmetyków. Wybór różnorodnych preparatów jest bardzo duży, więc przed podjęciem decyzji o zakupie warto wiedzieć, jakie funkcje spełniają witaminy w kosmetykach.

Witamina A

Należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania skóry. Pozwala zachować w dobrym stanie błony śluzowe wszystkich narządów organizmu.

W kosmetykach już od dawna stosowana jest witamina A pod postacią palmitynianu retinylu. Jeżeli na kremie lub maści widnieje napis „z witaminą A”, to najprawdopodobniej kosmetyk zawiera właśnie tę formę witaminy A. Palmitynian witaminy A ma łagodne działanie. Kremy zawierające tę postać witaminy A są polecane zwłaszcza dla skóry wrażliwej, skłonnej do przesuszenia i łuszczenia. Mają działanie nawilżające, ochronne, poprawiają elastyczność skóry.

Retinol, nazywany czystą formą witaminy A, ma działanie silniejsze niż palmitynian retinylu. Retinol jest mało stabilną formą witaminy A, łatwo ulega utlenieniu pod wpływem powietrza i światła. Kosmetyki z retinolem pojawiły się na rynku dopiero pod koniec lat 90. ubiegłego wieku. Wtedy bowiem wynaleziono specjalne lipidowe nośniki, w których umieszcza się cząsteczki retinolu, tak aby mógł on przenikać do głębszych warstw naskórka. Retinol stymuluje regenerację włókien kolagenowych, wygładza naskórek i działa lekko złuszczająco, co przyspiesza proces odnowy naskórka. Kosmetyki z retinolem mają działanie przeciwzmarszczkowe, rozjaśniają cerę i uelastyczniają skórę. Preparatów z retinolem na początku kuracji trzeba używać bardzo ostrożnie, ponieważ czasem mogą wywoływać podrażnienia delikatnej i wrażliwej skóry. Mogą również zwiększyć wrażliwość skóry na słońce, więc w czasie ich stosowania należy unikać opalania i dodatkowo stosować preparaty z filtrami UVA/UVB.

W dermatologii znalazła zastosowanie najsilniej działająca forma witaminy A − kwas retinowy (tretinoina) i jego pochodne. Stosowany jest on w preparatach do leczenia trądziku, gdyż hamuje aktywność gruczołów łojowych i działa złuszczająco, przez co ułatwia odblokowanie zaczopowanych gruczołów łojowych. Dodatkowo pomaga likwidować przebarwienia na skórze i wygładzać drobne zmarszczki. Działanie kwasu retinowego jest bardzo silne i może wywoływać przykre skutki uboczne (silne zaczerwienienie i złuszczanie skóry). Z tego powodu preparaty z tretinoiną są dostępne jedynie na receptę i mogą być stosowane tylko pod nadzorem dermatologa.

Witamina E

Podobnie jak witamina A jest związkiem rozpuszczalnym w tłuszczach. W kosmetykach najczęściej spotykaną formą witaminy E jest jej pochodna estrowa (w składzie kosmetyku podana jest nazwa tocopheryl acetate), która jest najbardziej odporna na działanie czynników zewnętrznych. Witamina E ma silne działanie przeciwutleniające. W związku z tym jej dodatek w kosmetykach zapewnia skórze ochronę przed wolnymi rodnikami, niezwykle aktywnymi cząsteczkami powstającymi np. w efekcie promieniowania słonecznego czy też szkodliwego oddziaływania zanieczyszczonego środowiska. Dodatek witaminy E w kremach sprzyja właściwemu nawilżeniu oraz regeneracji skóry. Kremy z witaminą E polecane są zwłaszcza dla skóry odwodnionej, uszkodzonej działaniem czynników zewnętrznych, np. przez słońce.

Witamina C

Należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Jest związkiem bardzo wrażliwym na działanie czynników zewnętrznych, łatwo ulega utlenianiu i traci aktywność. Dopiero w ostatnich latach firmom kosmetycznym udało się opracować specjalne nośniki, które umożliwiają przenikanie aktywnej formy witaminy C w głąb naskórka.

Witamina C podobnie jak witamina E jest silnym antyutleniaczem chroniącym skórę przed działaniem wolnych rodników. Bierze udział w syntezie i ochronie kolagenu – ważnego białka, które stanowi rodzaj rusztowania warunkującego elastyczność i sprężystość skóry. W związku z tym kremy z witaminą C polecane są do kuracji przeciwzmarszczkowej. Witamina C obecna w kosmetykach poprawia również krążenie w mikroskopijnych naczyniach krwionośnych skóry. Dzięki temu komórki skóry są lepiej dotlenione i odżywione, a skóra jest rozjaśniona i gładka.

Witamina K

Należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i jest niezbędnym czynnikiem warunkującym prawidłowy proces krzepnięcia krwi. Specjalna stabilna forma witaminy K przenika przez skórę i jest wykorzystywana w leczeniu siniaków i wylewów skórnych np. po urazach. Witamina K jest również stosowana jako składnik kremów polecanych do pielęgnacji skóry skłonnej do nadmiernego zaczerwienienia, z rozszerzonymi i pękającymi naczynkami.

Prowitamina B5 (D-pantenol)

Jest prekursorem witaminy B5 (kwasu pantotenowego). Witamina B5 nie przenika przez rogową warstwę naskórka, więc w kosmetykach stosowany jest jej prekursor – D-pantenol, który potrafi wnikać w głąb skóry, włosów i paznokci. Wykazuje on zdolność wiązania i zatrzymywania wody, a więc jest skutecznym środkiem nawilżającym. Prowitamina B5 jest stosowana w różnorodnych preparatach pielęgnacyjnych. Często wchodzi w skład szamponów i odżywek do pielęgnacji włosów, ponieważ przenika do wnętrza włosa, zwiększając jego elastyczność i nawilżenie. D-pantenol ma działanie łagodzące podrażnienia, sprzyja gojeniu mikrouszkodzeń skóry, dlatego też jest częstym składnikiem płynów do higieny intymnej. Wspomaga regenerację naskórka, więc jest powszechnie stosowany w recepturach kremów do cery wrażliwej.