Jeść za dwoje?

Matka już podczas ciąży kształtuje nawyki żywieniowe swojego dziecka. Za pośrednictwem wód płodowych uczy się ono rozpoznawać spożywane przez nią pokarmy. Dziecko czerpie z organizmu matki niezbędne do swojego rozwoju składniki pokarmowe, dlatego jej racjonalny sposób odżywiania w czasie ciąży jest tak ważny.

Całodzienne pożywienie powinno dostarczać odpowiednią ilość energii, a także zawierać niezbędne składnikiodżywcze tj. białko, tłuszcze, węglowodany, składniki mineralne i witaminy. To na te składniki wzrasta zapotrzebowanie w czasie ciąży. Zakłada się, że jeśli sposób żywienia kobiety w okresie przed ciążą był prawidłowy, to w I trymestrze ogólna wartości kaloryczna całodziennej diety nie powinna się zmienić lub nieznacznie o 150 kcal/na dzień, czemu opowiada dołączenie do klasycznego dnia sprzed ciąży jednego średniego jabłka. Natomiast w II i III trymestrze kobieta powinna już zwiększyć wartość energetyczną swojej diety odpowiednio o 360 kcal/na dzień i 475 kcal/na dzień, co równoznaczne jest z włączeniem do jadłospisu jednej dodatkowej przekąski np. w postaci kanapki z chudą wędliną i warzywami lub jednej porcji sałatki owocowej — banan i jabłko. Jeśli chodzi o jakościowe zalecenia do diety, to niczym one się nie różnią od zaleceń, jakimi powinien się kierować każdy zdrowy człowiek. Jedynie należy wyłączyć pewną gamę produktów jak alkohol, kofeina, nikotyna, surowe mięso, jaja, ryby – nośnik pasożytów i bakterii niebezpiecznych dla płodu.

W przeświadczeniu ludzkim istnieje przekonanie, że kobieta ciężarna powinna jeść za dwoje. Jest to myślenie całkowicie błędne, które może przyczynić się do nadmiernego przybycia na wadze matki, przerostu masy płodu i w konsekwencji zwiększyć ryzyko otyłość u potomka w dzieciństwie i jego dorosłym życiu. Kobieta natomiast przez długi czas będzie musiała zmagać się z uporczywym zapasem kilogramów po ciąży. Z drugiej strony również nadmierne dbanie o ładną sylwetkę przez mamę w trakcie ciąży może doprowadzić do konsekwencji zdrowotnych płodu w postaci problemów z układem sercowo-naczyniowym dziecka, a nawet nadwagą i otyłością.

Dieta matki w trakcie ciąży jest bardzo istotna dla rozwoju i dalszego zdrowia dziecka. Stwierdzenie to pozwoli nam zrozumieć hipoteza Barker’a. Uczony ten swoje badania oparł na tak zwanych okresach krytycznych czyli bardzo znaczących momentach w rozwoju narządów i tkanek każdego człowieka. Są nimi: życie płodowe, okres niemowlęcy i okres dojrzewania płciowego dziecka. W tym czasie dochodzi do szybkich, intensywnych podziałów komórek, ich różnicowania, wzrastania, a także programowania ich funkcji. Drugi i trzeci trymestr ciąży to bardzo ważny okres rozwoju tkanki tłuszczowej. Następuje wtedy różnicowanie się adipocytów – komórek tłuszczowych, z których zbudowana jest nasza tkanka tłuszczowa. Ich wzrost liczbowy zachodzi głównie w dzieciństwie.

W czasie ciąży dochodzi do wykształcenia układu enzymatycznego, który później w dużej mierze odpowiada za metabolizm płodu, a w późniejszym czasie dziecka, nastolatka i dorosłego człowieka. Działanie w tym czasie pewnych czynników „niepożądanych” potęguje zmiany patologiczne w kierunku otyłości lub niedożywienia. Z tego powodu może dojść do nieprawidłowego ”zaprogramowania metabolicznego” płodu. Istnieje wiele badań naukowych wysoko budżetowych, które wykazują dodatnią istotną statystycznie korelację między masą ciała matki przed ciążą, odpowiednim przyrostem masy ciała w trakcie ciąży, a masę ciała urodzeniową oraz późniejszą dziecka. Barker wykazał, że niedożywienie kobietyw pierwszych dwóch trymestrach ciąży prowadzi często do występowania otyłości u jej dziecka. Płód dostosowuje się do niekorzystnych warunków. Programuje swój metabolizm do niedoboru w składniki pokarmowe. W warunkach, kiedy dochodzi do dostarczania prawidłowych ilości substancji odżywczych, witamin i składników mineralnych organizm dziecka nie radzi sobie z takim zasobem dostarczanej mu energii. Nie potrafi przystosować się do nowej sytuacji, co prowadzi do nadmiernego odkładania tłuszczu, a w konsekwencji do nadwagi lub otyłości. W innym badaniu Berkowitz z Children's Hospital of Philadelphia (2007) wykazał, że dzieci matek z nadwagąmają 15 razy większe ryzyko wystąpienia otyłości, niż potomstwo matek szczupłych. Z kolei badania prowadzone w Stanach Zjednoczonych (1988 – 1994) obejmujące grupę dzieci, pokazały silny związek masy ciała matki z masą ciała 6 — latków. Dzieci matek z nadwagą (BMI 25.0 — 29,9 kg/m²) miały 3 — krotnie, natomiast z otyłością (BMI ≥ 30.0 kg/m²) 4 — krotnie większą masą ciała niż przewiduje norma dla ich wieku określana za pomocą siatek centylowych BMI.

Z powyższych danych nasuwa się jednoznaczny wniosek. Młoda mama będąc w ciąży powinna dbać za dwoje, a nie jeść za dwoje ponieważ okres prenatalny jest momentem decydującym (okresem krytycznym) dla jej dziecka.