Przemoc wobec dzieci

Kary dla dzieci mogą przybierać różne postacie. Niektórzy rodzice opowiadają się za bezstresowym wychowaniem, inni uczą dziecko ponosić odpowiedzialność za własne czyny, a jeszcze inni nie widzą nic złego w dawaniu klapsa dzieciom lub wymierzaniu innych kar cielesnych. Jaki argument podają najczęściej osoby opowiadające się za ostatnią formą karcenia? „Nam rodzice też dawali klapsy, a mimo to (a może dzięki temu) wyrośliśmy na porządnych ludzi”. O ile dawanie klapsów jest przez część społeczeństwa akceptowane, o tyle przemoc wobec dzieci w domu uważana jest za cechę rodzin patologicznych. Czy słusznie?

Krzywdzenie dzieci

Jaka jest definicja krzywdzonego dziecka? Maluch, który doznaje uczucia krzywdy jest poddawany karze, która wywołuje w nim poczucie niesprawiedliwości i bezsilności, a przy tym wpływa ujemnie na zdrowie, rozwój psychiczny i rozwój fizyczny dziecka. Krzywdę dziecku dorośli mogą wyrządzać nieświadomie lub świadomie.

Przemoc wobec dzieci ma różne przyczyny. Po pierwsze, krzywdy częściej doznają dzieci upośledzone, trudne, przewlekle chore, kalekie. Przyczyny przemocy mają też swoje źródło w samych rodzicach (zwłaszcza wtedy, gdy rodzic jest jeszcze niedojrzały, bardzo młody, brak mu wiedzy i umiejętności potrzebnych do wychowywania dziecka, sam doznał przemocy w dzieciństwie, jest bezrobotny, ma niski poziom wykształcenia, popadł w uzależnienia, jest chory umysłowo). Do przemocy dochodzi też najczęściej w rodzinach mających kłopoty małżeńskie – jeśli żona jest maltretowana przez męża, przemocy ulega też prawdopodobnie dziecko.

Przemoc może przybrać różne formy. Najłagodniejszą z nich jest zaniedbanie dziecka obejmujące zarówno strefę psychiczną, jak i fizyczną. Inne formy przemocy to przemoc fizyczna, psychiczna oraz seksualna.

Rodzaje przemocy wobec dziecka

• Przemoc fizyczna

Celem przemocy fizycznej jest wywołanie fizycznego bólu (na ciele dziecka zazwyczaj pozostają ślady). Do zachowań agresywnych należą kopnięcia, uderzenia pięścią, uderzenie pasem, drągiem. Maluchy poddawane przemocy fizycznej nierzadko muszą korzystać z pomocy lekarza – w wypadku złamania kończyn, pęknięcia czaszki, wybitych zębów. Dziecko zazwyczaj tłumaczy siniaki i złamania upadkiem, uderzeniem o szafkę, potknięciem. Znęcanie się nad dzieckiem przybiera rozmaite formy: dorośli podszczypują dzieci, przypalają je papierosem, wyrywają włosy, duszą itd. Dzieci narażone są na kalectwa, choroby somatyczne wynikające z uszkodzenia narządów wewnętrznych, uszkodzenia mózgu, śmierć.

• Przemoc psychiczna

Zaliczamy do niej wyzwiska, emocjonalne odrzucenie, nadmierne wymagania, nieuwzględnianie możliwości rozwojowych dzieci. Dziecko maltretowane psychicznie może i nie ma śladów na zewnątrz, ale za to w jego psychice dochodzi do trwałych zmian. U dziecka niemożliwy jest prawidłowy rozwój sfery emocjonalnej, poznawczej i behawioralnej.

• Przemoc seksualna

Jest to jeden z najbardziej przerażających i odrażających sposobów wykorzystywania dzieci. Dziecko nie rozumie zazwyczaj tego, do czego jest zmuszane. Nie może jednak tego zaakceptować. Dorośli wykorzystujący dziecko w ten sposób traktują je jak obiekt seksualny. Do przemocy seksualnej może dojść na trzech poziomach. Poziom pierwszy to akty pozbawione fizycznego kontaktu – ekshibicjonizm, fetyszyzm, podglądactwo, obsceniczne telefony. Poziom drugi to petting i masturbacja. Poziom trzeci to gwałt i zmuszanie dziecka do odbycia z dorosłym stosunku seksualnego.

Dzieci maltretowane tracą poczucie bezpieczeństwa, mają obniżoną samoocenę, przestają siebie akceptować. Lęk u dzieci powodowany jest poczuciem krzywdy, bezsilności i winy. Stąd też depresja u dzieci. Maluchy, które doświadczyły przemocy, mają trudności z nawiązywaniem kontaktów społecznych, są nadpobudliwe, mają skłonności do autodestrukcji. Pojawia się agresja u dziecka lub, odwrotnie, maluch przyjmuje postawę bierną.