Kiedyś człowiek po ośmiu klasach szkoły podstawowej wiedział, że aqua czyta się: akwa a nie: agua czy akła.
Oczywiście: wymowa łacińska zmieniała się, jak wymowa każdego języka. Inna była wymowa klasyczna — około I wieku przed Chrystusem, a inna jest dzisiaj. Kiedy język łaciński zaczął być używany już tylko w Kościele i w pracach naukowych, jego wymowa zróżnicowała się. Inaczej mówi się więc na południu, a inaczej na północy Europy. Poprawna wymowa, zgodna z polską tradycją, jest następująca.
Spółgłoski b, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, r, s, t, z wymawia się jak w języku polskim. Zwyczajowo, w niektórych przypadkach, czytamy łacińskie s jak polskie z (musa, Caesar).
Spółgłoska c, którą w okresie klasycznym wymawiano zawsze jak k, wymawia się jak polskie c, kiedy występuje bezpośrednio przed samogłoskami: e (censura, Cerberus); i (cicada, cicuta, circus); y (Cyprus, cymbalum) oraz przed dyftongami ae, œ wymawianymi jak e (coemetrium, caeremonia). Wszyscy fani astrologii winni mówić: medium celi (piszemy: medium caeli), a nie medium keli lub czeli.
Spółgłoskę c wymawiamy natomiast jak polskie k przed samogłoskami a, o, u (Caligula, columna, cultura).
Spółgłoska q jest wymawiana jak polskie k, natomiast następujące po niej u wymawia się jak polskie w, np. qui wymawia się jak kwi. Stąd polski szlachcic pił kwaterkę wina albo wody, a nie kłaterkę. Gdyż w tej sytuacji picie kłaterki to by była jakaś ekłilibrystyka.
Spółgłoskę v wymawiać należy jak polskie w.
Spółgłoska x jest wymawiana jak polskie ks.
W łacinie istniało pięć samogłosek krótkich: a, e, i, o, u, i ich pięć długich odpowiedników. Obecnie nie odróżnia się w wymowie długości samogłosek i wszystkie wymawia się tak, jak w języku polskim. W wyrazach zapożyczonych z greki lub greckich (np. Kyrie) pojawia się samogłoska y, którą w starożytności wymawiano jak francuskie u lub niemieckie ü, ale obecnie zazwyczaj wymawia się ją jak polskie i.
Dyftongi są to połączenia dwóch samogłosek, z których jedna jest wymawiana jak normalna samogłoska. W języku łacińskim istniały cztery dyftongi: æ (rosae, laetitia) i œ (comoedia, poena) wymawiane jak e oraz au (Augustus, aurum) i eu (Europa, Euridice), które wymawiamy naturalnie, tak jak po polsku.
Natomiast inne połączenia samogłosek dyftongami nie są, co jest szczególnie ważne w podziale na sylaby. Wyrazy die, via dzielimy na sylaby di-e, vi-a, błędem jest zaś mówić: dje, vja.
Ale świat dziadzieje. Jest „Sunsilk z akłaminerals” (w polszczyźnie reklam istnieje tylko mianownik, żadnych przypadków więcej nie ma). Jest „Bonakła, która oczyszcza umysł i ciało”. Zęby natomiast myjemy pastą „Akłafresz”. W tej sytuacji proponuję nową wymowę innych słów. Na przykład:
Kłasimodo
fizyka kłantowa
kuadratura koła
kuintesencja
akłen (akwen zwykle występuje w parze z przymiotnikiem: wodny – tak jakby mógł być jeszcze akwen, dajmy na to, piaskowy albo powietrzny)
akłedukt
akłarystyka
akłarela
status kło
kłorum
kłi pro kło
Następnie udajemy się na kuarantannę. A po drodze nas pytają: Kło vadis, domina?
Tak sobie myślałam, posuwając się Marszałkowską w godzinie szczytu. I wtedy zza Rotundy wyłonił się samochód, który ciągnął za sobą reklamę szkoły języków obcych. Nawiasem mówiąc uważam, że poruszanie się takich pojazdów w szczycie powinno być zabronione - ma to z 6 metrów długości i tylko korki robi. Z megafonu ujadał męski głos: SZKOŁA JĘZYKÓW OBCYCH. PROFI-LINGŁA.
Przydałaby się jakaś policja lingwistyczna!A kłi pro kło jest takie: w języku polskich reklam występuje jeszcze dopełniacz saksoński. W MacDonald's spotkajmy się. O czym każdy może przeczytać w „Sekret mniszki’s” na “Kafeteria”.
