Cholestaza w ciąży

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych (WWC) jest schorzeniem występującym wyłącznie u kobiet w ciąży. Objawia się nieznośnym świądem skóry i jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia dziecka. Dlatego pojawienie się pierwszych symptomów powinno skłonić matkę do niezwłocznego udania się do lekarza, w celu zdiagnozowania choroby i podjęcia leczenia, niejednokrotnie wymagającego hospitalizacji.

Dysfunkcje wątroby i zastój żółci w ciąży

Cholestaza ciążowa występuje niezwykle rzadko – w Polsce cierpi na nią ok. 4% kobiet w ciąży. Uwarunkowana jest genetycznie, ale mogą na nią chorować również panie stosujące antykoncepcję hormonalną.

Pojawienie się pierwszych objawów w III trymestrze ciąży nie jest przypadkowe. W tym czasie stężenie hormonów płciowych – progesteronu i estrogenu – jest największe. Wątroba może okazać się zbyt słaba, aby poradzić sobie z tak dużą dawką hormonów, zwłaszcza, gdy uciska ją rosnące dziecko. Dysfunkcja wątroby może być także skutkiem niewłaściwej diety.

Bezpośrednią przyczyną rozwoju cholestazy jest zastój żółci w wątrobie, który skutkuje pojawieniem się uciążliwego świądu skóry. Pośrednie przyczyny są przedmiotem nieustających sporów lekarzy.

Pojawieniu się cholestazy nie można zapobiec.

Uciążliwy świąd w ciąży

Cholestaza pojawia się ok. 30 tygodnia ciąży. Uporczywy świąd opanowuje początkowo podeszwy stóp i rąk. Z czasem dolegliwości rozprzestrzeniają się na szyję, twarz, przestrzeń za uszami i tułów.

Dolegliwości nasilają się w porze wieczornej i nocnej, powodując bezsenność. Mogą, ale nie muszą, pojawić się mdłości i wymioty oraz utrata apetytu. Wątroba powiększa się (hepatomegalia). Niekiedy pojawia się żółtaczka. Im bliżej rozwiązania, tym słabsze objawy. A wszystko za sprawą spadku poziomu estrogenów w ostatnich tygodniach ciąży. Objawy ustępują całkowicie tuż po porodzie. Niestety, cholestaza zwykle powraca przy kolejnej ciąży (pierwsze objawy pojawiają się już nawet w 25 tygodniu), i co gorsza, w zdwojonej sile.

Zdiagnozowanie cholestazy wymaga przeprowadzenia testów krwi, tzw. prób wątrobowych.

Leczenie cholestazy u kobiet w ciąży

Ze względu na ryzyko wystąpienia krwotoku porodowego (co jest skutkiem pogorszenia wchłaniania witaminy K, odpowiedzialnej za krzepliwość krwi) oraz przedwczesnego porodu, lekarze mogą zdecydować się na indukcję porodu. Zanim wywołają poród muszą się upewnić, czy organizm dziecka jest wystarczająco silny, aby przetrwać poza brzuchem mamy. Jeśli to konieczne, matka przyjmuje leki przyspieszające rozwój płuc dziecka. W sytuacjach ciężkiego przebiegu cholestazy indukcjaporodu przeprowadzana jest ok. 36 tygodnia ciąży, w lżejszych przypadkach ok. 38 tygodnia.

Wcześnie rozpoznana cholestaza i odpowiednio leczona może zakończyć się naturalnym porodem. Wystarczającym zabezpieczeniem zdrowia matki i dziecka jest wówczas farmakoterapia połączona z odpowiednią dietą. Farmaceutyki stosowane podczas kuracji to przede wszystkim kwas ursodezoksycholowy, który ma za zadanie obniżyć stężenie żółci w wątrobie. Natomiast dieta polega na wyeliminowaniu z jadłospisu potraw obciążających wątrobę, tzn. smażonych, surowych, tłustych, napojów słodzonych i gazowanych. Dozwolone są tylko produkty gotowane. Napoje można zastąpić kompotami a słodycze lekkimi biszkopcikami.

Ważne jest stałe monitorowanie płodu, gdyż istnieje ryzyko przedwczesnego starzenia się łożyska. Dlatego wykonuje się badania: KTG, NST, test Maninga oraz amnioskopię. Zaleca się również liczenie ruchów dziecka.

Niezwykle ważny podczas terapii jest odpoczynek fizyczny i psychiczny kobiety.