Pomóż dziecku odnaleźć się wśród innych dzieci

Czym właściwie są umiejętności społeczne? Dlaczego są tak ważne, zwłaszcza w przypadku dzieci? I jak nauczyć dziecko je zdobywać? Gdy masz przed sobą wizję, w której twoja pociecha za miesiąc idzie do przedszkola lub pierwszej klasy, zastanawiasz się z pewnością, czy maluch będzie umiał odnaleźć się w grupie rówieśniczej i czy dogada się z kolegami i koleżankami?

Czym są umiejętności społeczne?

To nic innego jak cecha konieczna do nawiązywania kontaktu z innymi ludźmi, która pozwala na utrzymywanie relacji interpersonalnych. Nasze polskie społeczeństwo nie wydaje się zbyt wylewne wobec obcych, choć z pewnością jesteśmy uprzejmi. Jednak w relacjach z bliskimi nam osobami potrafimy być bardzo wierni i otwarci. W porównaniu z innymi nacjami, które w kontaktach z dosłownie wszystkimi są głośne i ekstrawertyczne, nasz sposób utrzymywania znajomości wydaje się zdrowszy (nawet z punktu widzenia psychologii).

Małe dzieci uczą się społecznych zachowań poprzez konkretne, codzienne doświadczenia. Pewnie zauważyłaś, że twoje dziecko stara się wywierać wpływ na osoby z najbliższego otoczenia, a dążąc do zaspokojenia własnych potrzeb, krzyczy, płacze lub grzecznie prosi. Obserwuje reakcje dorosłych i uczy się, który sposób oddziaływania na otoczenie gwarantuje sukces. Z biegiem czasu życiowe doświadczenie w dziedzinie umiejętności społecznych zwiększa się i nieco starsze dzieci wiedzą już, że zachowanie pozwalające odnieść sukces w gronie rodziny nie musi działać równie skutecznie na grupę rówieśniczą i może zupełnie nie sprawdzać się w środowisku szkolnym. Można zatem powiedzieć, że umiejętności społeczne to zdolność do skutecznego działania w skomplikowanych sytuacjach społecznych. To także zdolność do budowania więzi emocjonalnych z innymi ludźmi, umiejętność empatii, uświadamianie sobie emocji i punktów widzenia innych ludzi, zainteresowanie ich zmartwieniami, potrzebami i niepokojami. To inspirowanie jednostek i grup, inicjowanie zmian, tworzenie więzi i umiejętność pracy z innymi osobami dla osiągnięcia wspólnego celu. 

Zachowania społeczne u dzieci

Coraz większa liczba badań wskazuje, że wczesne pomaganie dzieciom w rozwijaniu umiejętności społecznych i emocjonalnych ma ogromny wpływ na ich zdrowie i dobre samopoczucie. Emocjonalne oraz społeczne funkcjonowanie malucha, podobnie jak jego zachowanie, kształtują się przeważnie ok. 8 roku życia. Jest to kluczowy etap w rozwoju dziecka, gdyż ma wpływ na jego późniejsze postępowanie w różnych sytuacjach i zdrowie umysłowe.

Dlaczego to takie ważne? Młody człowiek, który od wczesnego wieku szkolnego uczy się wyrażać emocje, a także wie, jak utrzymać dobre stosunki interpersonalne i dbać o innych ludzi, w dużo mniejszym stopniu narażony jest na rozwinięcie depresji, wielu zaburzeń psychicznych oraz wykształcenie postawy agresywnej, gdy będzie starszy.

Tak jak wszystkiego, społecznych zachowań powinni uczyć przede wszystkim rodzice, jednak bardzo pomocne są w tej kwestii przedszkola i pierwsze klasy podstawówki.

Każda grupa społeczna, także ta w szkole, czy przedszkolu, wyróżnia się budową hierarchiczną, gdzie każdy jej członek pełni określoną rolę. Dziecko powinno wiedzieć, że aby być akceptowanym przez innych, musi działać zgodnie z normami przyjętymi w danej grupie. W takiej sytuacji, akceptacja uważana jest za nagrodę. Z drugiej strony, jeżeli dziecko postępować będzie wbrew przyjętym regułom, nie zostanie zaakceptowane przez pozostałych członków grupy. W przedszkolu spotkać można wiele maluchów nieśmiałych i małomównych. Ten rodzaj izolacji można przełamać przez stopniowe ośmielanie dziecka i powierzanie mu najpierw prostych, potem nieco trudniejszych zadań do wykonania, np. włączanie go do zabaw zespołowych i życzliwa pomoc okazywana w codziennych sytuacjach. Dzieci w relacjach z rówieśnikami uczą się przedstawiać własny punkt widzenia, słuchać, co mają do powiedzenia inni, stają przed koniecznością uzgadniania stanowisk i dochodzenia do wspólnych rozwiązań. Kontakty z rówieśnikami stymulują rozwój ruchowy, poznawczy, społeczny i emocjonalny dziecka. W obecności kolegów dzieci rozwiązują zadania szybciej i lepiej, niż wówczas, gdy muszą je wykonać w samotności. Dzięki temu dziecko uczy się wyrażać emocje w sposób społecznie akceptowany oraz rozpoznawać stany emocjonalne u innych.