Nauka czytania dla dzieci

Rozwój intelektualny dziecka przebiega stopniowo. Nabywanie umiejętności czytania jest jednym z ważniejszych sposobów poznawania świata. Duże znaczenie mają przy tym postawa i pomoc rodziców. Świat widziany oczyma dziecka jest z pewnością piękny, jednak maluch sam niewiele może z niego zrozumieć. Wychowanie dziecka polega na wspomaganiu jego rozwoju. Dlatego też, gdy dziecko wykaże chęci do nauki czytania, nie można go zniechęcać.

Przed nauką czytania

Zanim maluch dojrzeje do gotowości nauki czytania, wcześniej kształtuje inne procesy poznawcze, tj. spostrzeganie, odbieranie wrażeń, wyobraźnię, koncentrację uwagi, myślenie i pamięć. Kiedy dziecko jest gotowe do tego, by zacząć naukę czytania? Dziecko musi mieć w pełni rozwiniętą percepcję słuchową. W przeciwnym razie, mimo znajomości wszystkich literek, maluch może po prostu nie rozumieć, w jaki sposób dane układy znaków graficznych tworzą wyraz. Poza tym sprawę komplikuje zastosowanie danego wyrazu w różnych przypadkach, przez co dane słowo wygląda inaczej (pies, psa, psu itd.).

Czy rodzice powinni sami uczyć dzieci czytać? Oczywiście, niektórzy rodzice, chcąc wychować genialne dziecko, próbują jak najszybciej nauczyć je czytać. Część dzieci pojmie tę skomplikowaną czynność, jednak druga część nie spełni oczekiwań dorosłych i zamiast nauczyć się czytać, zniechęci się. Rodzice, którzy uczą dzieci, nie biorą pod uwagę ich uwarunkowań. Dorosły, który ma przeliterować słowo „kod”, wymówi wszystkie litery poprawnie (zwłaszcza „d”, które w wymowie jest ubezdźwięczniane, dorosły podczas literowania z pewnością wymówi „d” dźwięcznie). Tymczasem dziecko nie wie, czym jest zjawisko dźwięczności i bezdźwięczności liter i wymówi „t” zamiast „d”. W trakcie nauki czytania maluch dowie się, że w tym wypadku „d” jest jedynie wymawiane bezdźwięcznie. Nie zrozumie jednak dlaczego. Dorośli, którzy uczą dziecko czytać, mogą wpaść w pewne językowe pułapki. Niewłaściwa nauka czytania może wywołać stres u dziecka.

Etapy nauki czytania

• Nauka samogłosek

Język polski zawiera sześć samogłosek ustnych (a, o, u, i, e, y) oraz dwie nosowe (ą, ę). Samogłoski są dobrze słyszalne. Ponieważ najlepiej sprawdza się nauka w formie zabawy, można pobawić się z dzieckiem w samogłoski. Razem usiądźcie przed lustrem i bawcie się w robienie min. Zaproponuj maluchowi, żeby naśladowało ciebie, później ty naśladuj dziecko. Nadymaj buzię, wydymaj wargi, ściągaj usta, a przy okazji wydawaj dźwięki. W trakcie wymawiania danej samogłoski pokazuj ją dziecku w formie graficznej.

• Nauka spółgłosek

Spółgłoski są już trudniejsze do opanowania przez to, że nie wybrzmiewają same. Żeby dziecko nauczyło się czytać, wcześniej musi opanować analizę i syntezę zasłyszanej mowy. Analiza to dzielenie wyrazu na głoski, a synteza odwrotnie – jest to składanie głosek w jeden wyraz. Częstym błędem rodziców jest tłumaczenie dziecku, że spółgłoski wybrzmiewają razem z „y”, np. „szy”, „fy”, „my”. Tymczasem w umyśle dziecka wyraz „szafa” brzmi jak „sz-a-f-a”, a nie tak, jak go uczą rodzice, czyli „szy-a-fy-a”. Podczas próby złożenia głosek w jeden wyraz, dzieci plączą się i wychodzi im szyyyyaaafyyyaaa. Dlatego też nie należy kurczowo trzymać się tego „y”, bo dzieci, choć w końcu nauczą się czytać, mogą popełniać błędy podczas pisania. Żeby nauczyć dziecko spółgłosek, warto bawić się z nim w wyrazy dźwiękonaśladowcze (np. leci pszczoła: zzzzzzzzzzzzzz, pędzi motor: rrrrrrrrr, szumi las: szszszszszsz).

• Nauka poszczególnych liter

Nauka liter to kolejny krok. Warto wykorzystać do tego klocki, które zainteresują dziecko. Należy uczyć dziecko liter pisanych i drukowanych, małych i dużych.

Po tym wszystkim można dopiero zacząć uczyć dziecko czytać. Należy zacząć od prostych słów, których wymowa fonetyczna nie różni się od zapisu graficznego. Można skorzystać z różnych pomocy dydaktycznych przeznaczonych dla dzieci.