Wszystko, co najważniejsze o urlopie wychowawczym

Urlop macierzyński wykorzystuje każda kobieta, która rodzi dziecko, bowiem bez niego nie da się przejść porodu w szpitalnych warunkach. Oczywiście w ostatnich sekundach ciąży i przez pierwsze dwa, trzy miesiące po narodzinach dziecka, kobieta nie pracuje. Szanują to, bardziej lub mniej, szefowie i inni pracownicy. Jednak urlop wychowawczy jest już mniej mile widziany w oczach pracodawcy. Co wiesz o tym urlopie,i czy na pewno nie chciałabyś się na niego zdecydować?

Podstawowe informacje o urlopie wychowawczym

Pracodawca jest zobowiązany w czasie trwania zatrudnienia na wniosek pracownicy udzielić urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Jeśli jednak w trakcie korzystania z tego urlopu zatrudnienie ustanie, traci ona prawo do urlopu za okres przypadający po rozwiązaniu umowy o pracę.

Oprócz matki i ojca dziecka z urlopu wychowawczego mogą skorzystać także inne osoby będące opiekunami dziecka. Nie wszyscy o tym wiedzą, a szkoda. Z urlopu tego może skorzystać pracownica, której staż pracy wynosi najmniej 6 miesięcy. Do tego okresu wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia – bez znaczenia jest w takim wypadku długość przerw między okresami zatrudnienia, wymiar czasu pracy oraz tryb rozwiązania stosunku pracy. Urlop wychowawczy przysługuje w wymiarze do 3 lat (!), jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4 roku życia. Oczywiście, wymiar tego urlopu, przeznaczonego na wychowanie dziecka, zależy od okresu zatrudnienia kobiety. Jeśli kobieta ma umowę o pracę na czas określony, może uzyskać urlop na okres nie dłuższy niż do końca czasu określonego w umowie.

W czasie trwania urlopu każdy pracownik objęty jest szczególną ochroną, czyli niemożliwe jest wypowiedzenie ani rozwiązanie z nim stosunku pracy przed pracodawcę. Okres ochronny rozpoczyna się w dniu złożenia wniosku o urlop wychowawczy, a kończy wraz z jego wygaśnięciem. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, czyli okoliczności, gdy pracodawca może legalnie rozwiązać umowę z pracownikiem. Sytuacja taka zachodzi przede wszystkim, gdy pracodawca ogłasza upadłość lub likwidację zakładu pracy, a także, gdy istnieją racjonalne przesłanki ku rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. W celu uzyskania urlopu wychowawczego pracownik powinien złożyć odpowiedni wniosek u pracodawcy, w terminie nie późniejszym, niż 2 tygodnie przed jego rozpoczęciem. Jeżeli wniosek zostanie dostarczony w terminie późniejszym, urlop rozpocznie się wraz z upłynięciem 2 tygodni od dnia złożenia podania przez pracownika. Prawidłowo skonstruowany wniosek powinien jasno określać datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu oraz zakres urlopu wychowawczego, jaki do tej pory został przyznany na to dziecko. Dodatkowo, wraz z wnioskiem pracodawca powinien otrzymać oświadczenie na piśmie drugiego rodzica lub opiekuna prawnego dziecka, wyrażające brak zamiaru wykorzystywania urlopu wychowawczego w terminie wyszczególnionym w składanym wniosku.

Korzyści płynące z urlopu wychowawczego

Choć w czasie wychowawczego pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu, które pokrywa budżet państwa, to urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym. Osobom przebywającym na urlopie, których dochód nie przekracza 504 zł netto na członka rodziny miesięcznie przysługuje wypłacany w ramach systemu świadczeń rodzinnych – dodatek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym w wysokości 400 zł miesięcznie. Przy ustalaniu prawa do dodatku brane są pod uwagę dochody wszystkich członków rodziny uzyskane w roku poprzedzającym okres zasiłkowy. Pamiętać należy, iż podjęcie zatrudnienia na urlopie wychowawczym, które uniemożliwi sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, spowoduje utratę prawa do dodatku. Wypłatą świadczeń zajmują się Urzędy Gmin lub Ośrodki Pomocy Społecznej właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do dodatku.

Pracodawca musi umożliwić pracownicy (po zakończeniu urlopu wychowawczego) powrót do pracy na dotychczasowe stanowisko, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na inne stanowisko, które odpowiada kwalifikacjom zawodowym danej kobiety, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującej pracownicy w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.

Poza tym ważną korzyścią płynącą z decyzji o urlopie wychowawczym jest czas spędzony z dzieckiem i kontrolowanie rozwoju dziecka – można w ten sposób zaoszczędzić maluszkowi żłobka.