Kąpiel niemowlęcia – zbliżający rytuał czy codzienna rutyna?

Spis treści:

1. Przygotowanie do kąpieli
2. Masaż dziecka przed kąpielą jako wstęp do relaksu:
3. Kąpiel jako rytuał
4. Jak kąpać dziecko?
5. Pielęgnacja skóry po kąpieli
6. Jakie znaczenie ma kąpiel dla rozwoju dziecka?

Rytuał to coś, co daje dziecku poczucie bezpieczeństwa. Dzięki powtarzalności pewnych czynności maluszek zyskuje poczucie, że świat jest stabilny i przyjazny, że po jednych przyjemnych rzeczach – typu karmienie, następują inne przyjemności np. przytulanie przez mamę i noszenie na rękach.

Jednym z ulubionych rytuałów maluchów jest niewątpliwie kąpiel, która – o ile wykonywana jest w spokojnej atmosferze – staje się dla niemowlęcia czasem prawdziwego relaksu. Warto więc zadbać o to, aby kąpiąc dziecko, dostarczyć mu jak najwięcej miłych wrażeń zmysłowych, które nie tylko wyciszą malucha przed snem, ale również zbudują silniejszą więź między matką i dzieckiem.

Przygotowanie do kąpieli

Każdy rytuał wymaga odpowiedniego przygotowania, dlatego przed kąpielą powinniśmy zgromadzić wszystkie niezbędne akcesoria do tego, aby kąpiel dziecka przebiegała w miłej atmosferze i aby wszystko, co niezbędne, znajdowało się pod ręką. Potraktujmy nasze dziecko jak najważniejszego gościa w SPA.

Naszykujmy mu więc miękki ręczniczek frotte, do którego z przyjemnością się przytuli po odbyciu kąpieli. Zadbajmy też o to, aby ręcznik ten był przyjemnie ciepły – nagrzejmy go więc wcześniej np. na grzejniku. Dobrym rozwiązaniem, jeśli chodzi o wycieranie malucha, jest ręcznik z doszytym kapturkiem, który pomaga wygodnie zawinąć mokrą główkę dziecka.

Aby stworzyć dziecku przyjazną atmosferę i pogłębić efekt wyciszenia przed snem, zamiast mocnego światła głównego, postawmy na światło lampki, którą ustawimy w bezpiecznej odległości od wanienki. Płynące z niej światło powinno być na tyle mocne, by bez problemu można było umyć malucha, a jednocześnie na tyle nie rażące w oczy, aby dzidziuś mógł uzyskać efekt "bezpiecznej jaskini".

Zadbajmy też o odpowiednią temperaturę pomieszczenia, w którym ma być kąpany maluszek. Sprawdźmy, czy temperatura w łazience lub w pokoju (w zależności od tego, gdzie kąpiemy dziecko) wynosi co najmniej 22 lub 23 stopnie Celsjusza. Jeśli tak, można być spokojnym, że maluszek zrelaksuje się podczas rozbierania, a nie będzie trząsł się z zimna, co zupełnie popsułoby efekt odprężenia.

Co jeszcze warto naszykować przed kąpielą:

• tetrową pieluchę, które ułożymy na dnie wanienki, aby zapewnić dziecku bezpieczeństwo kąpieli,
• termometr do mierzenia temperatury wody w wanience,
• miseczkę z przegotowaną wodą, która ułatwi mycie twarzy maluszka,
• płatki kosmetyczne służące do przemywania twarzy,
• patyczki do uszu,
• sól fizjologiczną do przemywania oczu,
• niezbędne kosmetyki np. emulsję do ciała i włosów Baby Dove Sensitive Moisture, Baby Dove szampon Rich Moisture,
• ubranko do przebrania oraz nową pieluchę,
• miękką szczoteczkę do włosów,
• nawilżające kosmetyki po kąpieli np. Dove Baby Balsam Sensitive Moisture,
• ręcznik (najlepiej z kapturkiem).

2. Masaż dziecka przed kąpielą jako wstęp do relaksu

Każdy człowiek potrzebuje dotyku i czułości. Lepiej wtedy funkcjonuje, rozwija się, bardziej optymistycznie patrzy na świat. Nie inaczej jest z malutkim dzieckiem. Ono także, a może nawet przede wszystkim, potrzebuje czułego dotyku na co dzień. Dzięki niemu buduje bowiem bliską więź z rodzicami, czuje się kochane i potrzebne.

Delikatny masaż tuż przed samą kąpielą, to najpiękniejszy prezent, jaki matka może dać dziecku. Najbardziej popularnym masażem wykonywanym u małych dzieci jest masaż Shantala, który polega na delikatnym głaskaniu skóry dziecka. Niepotrzebna jest tu żadna znajomość specjalistycznych ruchów. Samo wyczucie rodziców jest tu drogowskazem do wykonania delikatnego masażu.

Na czym polega masaż Shantala?

Masaż Shantala polega na delikatnym głaskaniu naskórka, dzięki czemu pobudzane są receptory czuciowe umieszczone w zewnętrznej warstwie skóry. Taki masaż powinien obejmować całe ciało. Zazwyczaj zaczyna się od rozmasowania klatki piersiowej, ramion, przedramion oraz dłoni. Potem przechodzi się do głaskania nóżek oraz grzbietu.

W celu łatwiejszego i bardziej delikatnego przesuwania dłoni po ciele dzidziusia, przyda się Dove Baby balsam, który ma przyjemną konsystencję i łatwo rozprowadza się po ciele maluszka. Przed nałożeniem go na brzuszek lub rączki niemowlęcia, rozgrzejmy go jednak najpierw w swoich dłoniach. Ruchy podczas masażu powinny być delikatne i płynne. Wskazane jest kilkukrotne powtórzenie jednego ruchu od 7–9 razy. W zależności od tego, jaką partię ciała w danym momencie się masuje, obowiązuje inny kierunek głaskania.

Przy klatce piersiowej zalecanym ruchem jest ruch od środka, od mostka, który rozciąga się na boki. Na brzuszku powinien on z kolei przebiegać zgodnie z układem jelita grubego. Grzbiet natomiast masuje się po obu stronach kręgosłupa od potylicy, przez pośladki, aż do nóżek dzidziusia.

Jakie korzyści niesie ze sobą masaż Shantala?

Masaż Shantala działa korzystnie na szereg procesów fizjologicznych młodego organizmu. Przede wszystkim pobudza do pracy układ krążenia, stymuluje układ odpornościowy oraz wspomaga działanie układu oddechowego. Dzięki masażowi np. brzucha, usprawniona zostaje praca jelit, a przez to zlikwidowane zostają wzdęcia i kolki. Poprawiający się pasaż jelitowy zapobiega również zaparciom. Usprawnia się również wchłanianie składników odżywczych, dzięki czemu dziecko jest lepiej odżywione i nie ma problemów z przybieraniem na wadze (co jest niezwykle istotne zwłaszcza u noworodków).

Poza tym masaż działa kojąco na dziecko, wycisza je i uspokaja. Dzięki stymulacji receptorów czuciowych umieszczonych np. w dłoniach i palcach maluszka poprawia się jego zdolność chwytania i dotykania. Z kolei poprawienie wrażliwości czuciowej na większym obszarze ciała np. na brzuchu, wspomaga właściwy rozwój ruchowy u dziecka i ułatwia mu np. obrót z pleców na brzuch, czy też samo leżenie na brzuchu.

O czym należy pamiętać przy wykonywaniu masażu Shantala?

Zanim rozpoczniemy u dziecka masaż, należy pamiętać, aby dzidziuś nie był bezpośrednio po jedzeniu. Od czasu ostatniego karmienia powinno minąć co najmniej 30 minut. Poza tym masaż skóry wskazany jest tylko w przypadku zdrowego dziecka. Jeżeli dziecko ma np. atopową skórę lub inne choroby dermatologiczne, należy się wstrzymać z tego typu masowaniem. Przeciwwskazaniem jest również aktualna choroba układu oddechowego, stan podgorączkowy oraz gorączka, jak również dysplazja stawu biodrowego.

3. Kąpiel jako rytuał

Samo przygotowanie do kąpieli już może stać się prawdziwym rytuałem. Jeśli idziemy nalać wody do wanienki w łazience, zabierzmy tam malucha w leżaczku. Niech też słyszy kojący szum wody, która lecąc z kranu napełnia wannę. Dźwięk wody wycisza człowieka bez względu na wiek, tak więc i dla matki może stać się to moment relaksu, odprężenia, o ile pozwoli sobie zanurzyć się w danej chwili. Tak modne obecnie nawoływanie do życia "tu i teraz" ma głęboki sens. Jeśli skupimy się na chwili obecnej, możemy czerpać radość z najmniejszych rzeczy, także z obserwacji doznań, jakie płyną z ciała pod wpływem szumu wody, ciepła łazienki.

Temperatura wody

Skupienie się na chwili obecnej pozwala być czujnym w przypadku nalewania wody o odpowiedniej temperaturze. Pamiętajmy, że najbardziej optymalna temperatura kąpieli to ta pomiędzy 35 a 37 stopni Celsjusza. Pozwala ona na prawdziwe odprężenie malucha, gdyż nie atakuje go bodźcem zbyt gorącej ani zbyt zimnej wody. Aby dokładnie sprawdzić temperaturę wody, włóżmy do niej termometr. Dzięki temu będziemy pewni, że dzidziuś z przyjemnością się w niej zanurzy, a my nie zrobimy mu przy tym krzywdy.

Kosmetyki do kąpieli

Aby maluszek czuł się zupełnie dopieszczony podczas kąpieli, umyjmy jego ciałko delikatną emulsją do mycia ciała i włosów Baby Dove Rich Moisture. Jest ona niezwykle przyjemna w dotyku, a przy tym hipoalergiczna, dzięki czemu minimalizuje ryzyko podrażnień. Jeżeli dziecko ma skórę wrażliwą lub atopową, można sięgnąć po jeszcze delikatniejszą odmianę emulsji z serii Baby Dove, a mianowicie emulsję do mycia ciała i włosów Sensitive Moisture. Jest ona bezzapachowa, hipoalergiczna, przebadana dermatologicznie i może być stosowana od pierwszych dni życia dziecka. Obie emulsje utworzą podczas kąpieli delikatną piankę, która może stanowić dodatkowe źródło zabawy dla maluszka.

4. Jak kąpać dziecko?

Mycie twarzy i główki

Każdą kąpiel maluszka rozpoczynamy od delikatnego przemycia jego oczu. Możemy to zrobić np. za pomocą wacika oraz soli fizjologicznej. Namoczonym wacikiem przecieramy wówczas oczy w kierunku od skroni do wewnętrznego kącika oka. Następnie możemy przejść do umycia buzi. Robimy to za pomocą wacika i ciepłej przegotowanej wody naszykowanej w miseczce. Kiedy cała twarzyczka zostanie umyta, wycieramy ją delikatnie ręcznikiem. Kolejny etap to mycie główki maluszka. Robimy to jeszcze na przewijaku, aby ułatwić sobie tę czynność i dobrze rozprowadzić szampon. Główka dziecka nie musi być myta codziennie.

Wystarczy raz, dwa razy w tygodniu. Myjemy ją wtedy za pomocą myjki i delikatnej emulsji do ciała i włosów Rich Moisture Baby Dove lub kosmetyku takiego jak Baby Dove szampon. Myjką zwilżamy najpierw włoski maluszka, a następnie nakładamy na nie niewielką ilość szamponu. Kosmetyk rozprowadzamy bardzo delikatnie, uważając na ciemiączko, a następnie odwijamy dziecko z ręcznika i zanurzamy w wanience z wodą tak, aby spłukać lekko główkę. Staramy się przy tym nie zamaczać za bardzo uszu malucha.

Sposób kąpania

Najlepszym sposobem zanurzania dzidziusia, jest robienie tego stopniowo. Możemy więc najpierw delikatnie zanurzyć jego stópki, żeby oswoił się z wodą. W dni, kiedy nie myjemy główki, możemy posadzić sobie dzidziusia bokiem, tak, by jego twarz była skierowana w kierunku wanienki. Wtedy, zanurzając mu lekko stópkę, możemy pokazać mu, w jak przyjemny sposób faluje woda. Takie powolne zanurzanie w wodzie i obserwowanie jej, to dla dziecka duża zabawa. Oczywiście dotyczy to kilkumiesięcznych niemowlaków, a nie noworodków.

Jeśli kąpiemy noworodka, skupiamy się raczej na szybki obmyciu jego ciałka. U niemowląt też dbamy o to, aby kąpiel nie trwała za długo ze względu na to, że woda stygnie i rozebrany maluszek może zmarznąć, a w dodatku nadmiernie długa kąpiel powoduje zbytnie przesuszenie naskórka, co skutkować może nieprzyjemnym dla dziecka świądem. Optymalna długość kąpieli, czyli czas, kiedy dziecko jest zanurzone w wodzie, to około 10 minut.

Różnice w myciu dziewczynki i chłopczyka

Sposoby na obmywanie ciała maluszka mogą być różne. Jednak należy pamiętać, że jeśli chodzi o miejsca intymne, to mycie dziewczynki i chłopczyka znacznie się różni. Mycie narządów płciowych dziewczynki powinno się zawsze odbywać w kierunku z góry na dół. Chodzi o to, aby nie przenosić bakterii kałowych z odbytu do pochwy i nie doprowadzić do infekcji.

Warto też pamiętać, że w miejscu intymnym u dziewczynki może zbierać się maź, która ma chronić narządy płciowe przed zakażeniem, nie należy więc jej zbytnio wymywać. Z kolei przy myciu chłopca warto pamiętać o myciu napletka i lekkim zsuwaniu go w dół (nie mylić z obciąganiem napletka) oraz o dokładnym myciu miejsca pod jąderkami.

Pielęgnacja skóry po kąpieli

Nawilżenie

Skóra niemowlaka jest znacznie cieńsza niż skóra osoby dorosłej. W związku z tym łatwo ulega przesuszeniu. Niedojrzałe mechanizmy sprawiają, że słabo zatrzymuje wodę w naskórku i łatwo oddaje ją na zewnątrz. Dodatkowe czynniki takie jak np. woda, dodatkowo ją wysuszają.

W związku z tym warto po kąpieli przywrócić skórze maluszka odpowiedni poziom nawilżenia, aby dzidziuś nie reagował płaczem z powodu zbytnio przesuszonego naskórka i żeby nie był narażony na mechaniczne obtarcia. Najlepszymi kosmetykami, które przywrócą maluszkowi gładką i miękką skórę są takie, które zawierają substancje lipidowe oraz działają okluzyjnie na naskórek. Powlekają one skórę ochronną warstwą i dzięki temu zapobiegają nadmiernej utracie wody.

Jednym z takich kosmetyków jest balsam do ciała Baby Dove Balsam Rich Moisture, który zapewnia odpowiednie nawilżenie skóry właśnie dzięki składnikom okluzyjnym. Dove Baby Balsam skupia się przede wszystkim na ukojeniu skóry maluszka po kąpieli, na zakończeniu w przyjemny sposób radosnego rytuału, jakim jest chlapanie się w wodzie.

Zapobieganie pieluszkowemu zapaleniu skóry

Pieluszkowe zapalenie skóry to bardzo częsta przypadłość u niemowlaków. Wiąże się ona przede wszystkim ze ścieńczeniem naskórka oraz niekorzystnymi warunkami, jakie panują pod pieluchą. Tam, gdzie jest mokro i brudno, skóra musi gorzej się czuć i gorzej wyglądać. Narażona na ciągły kontakt z moczem i stolcem skóra maluszka musi radzić sobie dodatkowo z dość dużą wilgotnością, jaka panuje pod pieluszką.

Poza tym wciąż jest podrażniania przez mechaniczne obtarcia pieluchy, co powoduje zaognienie oraz świąd. Jeśli rodzice nie chcą dopuszczać do stanu zapalnego skóry na pupie niemowlaka, powinni zadbać o to, aby w odpowiednim momencie posmarować pupkę dziecka kremem przeciw odparzeniom Baby Dove Rich Moisture (np. po kąpieli i każdorazowo po zmianie pieluszki). Posiada on niezbędny do gojenia się skóry tlenek cynku, który w momencie powstania odparzeń przyspiesza proces zdrowienia skóry.

Ze względu na to, że tlenek cynku działa wysuszająco, rodzice powinni stosować go tylko wtedy, kiedy skóra jest zaogniona. W pozostałych przypadkach, jeśli chcą zapobiegać pieluszkowemu zapaleniu skóry, powinni zadbać o jej dobre nawilżenie np. smarując pupkę dziecka po każdej zmianie pieluszki, kojącym balsamem Baby Dove.

6. Jakie znaczenie ma kąpiel dla rozwoju dziecka?

Wydawałoby się, że kąpiel to po prostu jedna z rutynowych czynności pielęgnacyjnych, które wykonujemy w trakcie dnia. Jednak dla rozwoju dziecka ma ona dużo większe znaczenie niż nam się wydaje. Wszelkiego rodzaju czynności pielęgnacyjne są jednocześnie czynnościami stymulującymi rozwój fizyczny oraz psychiczny dziecka.

Na przykład kąpiel w wodzie sprzyja rozwojowi wszystkich zmysłów, chociażby z tego względu, że dziecko zmienia odczuwanie swojego ciężaru ciała. Dostrzega wówczas, że ma mniejszy ciężar niż zwykle a jednocześnie napotyka trudność podczas ruchu, kiedy woda stawia mu opór. To stymuluje system nerwowy maluszka do tworzenia nowych połączeń. Dziecko uczy się nowych doznań. Poza tym woda zachęca maluszka do odmiennego ułożenia ciała, machnięć nóżką, czy rączką, a to poprawia ogólną koordynację oraz płynność ruchów dziecka.

Zauważmy, że dziecko w kąpieli staje się zazwyczaj bardziej ruchliwe, zwinne, odważne. Kąpiel to dla niego prawdziwa radość i zabawa, w której przy okazji uczy się mnóstwa nowych rzeczy. Dzięki obecności mamy i jej spokojnym ruchom, maluszek zyskuje też poczucie bezpieczeństwa i ufności wobec świata. Znalazł się przecież w odmiennym środowisku, a jednak nadal może liczyć na to, że ktoś bardzo bliski nad nimi czuwa i pozwala na swobodne poznawanie nowych obszarów rzeczywistości.

Źródła:

1. Zalecenia pielęgniarskie. Pielęgnacja noworodka, Wydanie I, z dnia 04 06 2018, s. 1–2, https://www.su.krakow.pl/system/files/24493/a4fae9aa55.pdf?1528870148
2. T. Czarnecki, Masaż Shantala dotyk miłości, s. 52–53, http://klinikajezyka.com/sites/default/files/artykuly/masazshantala/masac5bc-shantala.pdf
3. A. Michalczak, M. Chochowska, J. T. Marcinkowski, Ocena skuteczności stosowania masażu Shantali u niemowląt, "Hygeia Public Health" 2014, nr 49, s. 501–506, Dostęp online 7 listopada 2018 http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2014/hyg-2014–3-501.pdf
4. I.Wilk, Masaż Shantala – Charakterystyka i sposób wykonania, "Puls uczelni" 2015, nr 9 (3), s. 31–36, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/7905/Wilk.pdf?sequence=1&isAllowed=y
5. A. Pawlak, E. Bartelmus, Pielęgnacja niemowląt jako element profilaktyki asymetrii ułożeniowej i ruchowej, „Kinezyterapia” 2012, nr 3, s. 26–30,
6. https://fizjoterapeuci.org/wp-content/uploads/rehabilitacja_artykul_2012_03_36040.pdf
7. Kąpiel i pielęgnacja niemowlęcia pdf, Dostęp online 7 listopada 2018
8. http://bocianek.szpital.kolobrzeg.pl/wp-content/uploads/2017/02/kapiel_i_pielegnacja.pdf

Artykuł sponsorowany