Benjamin Franklin – oświecony „człowiek renesansu”

Przeszło 300 lat temu, 17 stycznia 1706 roku urodził się Benjamin Franklin, amerykański polityk, filozof i uczony.

Dzieciństwo i młodość
Przyszedł na świat w Bostonie, wówczas niewielkim miasteczku w stanie Massachusetts, jako jeden z siedemnaścioroga dzieci w rodzinie biednego wytwórcy mydła i świec. Zakończył naukę w wieku 10 lat. Nie zaprzestał jednak czytania starożytnych klasyków oraz dzieł wybitnych autorów angielskich. W młodości pracował jako drukarz u swojego brata, Jamesa. Ponadto malował obrazy.
Działalność publiczna i kariera polityczna
W 1723 roku przeniósł się do Filadelfii w stanie Pensylwania, gdzie rozpoczął działalność publiczną, tworząc klub literacko-naukowy, późniejsze Amerykańskie Towarzystwo Filozoficzne. Tam też założył własną drukarnię, zostając wydawcą i księgarzem. W tym czasie zainteresował się życiem publicznym i zaczął odgrywać coraz większą rolę polityczną w stanie. W latach 60. i 70. XVIII wieku przebywał w Anglii, starając się przeforsować zmianę taryf celnych dla Pensylwanii (wówczas jeszcze kolonii angielskiej). Występował jako zwolennik ścisłej współpracy kolonii amerykańskich z Wielką Brytanią, dążąc do zjednoczenia trzynastu kolonii angielskich. Jako wyznawca abolicjonizmu założył w 1775 roku Towarzystwo za Zniesieniem Niewolnictwa. W tym samym roku, po wybuchu wojny skierowanej przeciwko brytyjskiej dominacji, Franklin obok Waszyngtona był jednym z głównych organizatorów armii i państwa amerykańskiego. Uznany został więc za jednego z Ojców Założycieli (ang. Founding Fathers) Stanów Zjednoczonych Ameryki, będąc współautorem Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych z 4 lipca 1776. Podczas wojny o niepodległość został oddelegowany jako ambasador do Francji, aby uzyskać jej poparcie. Przekonał Francuzów do finansowego wsparcia amerykańskiej rewolucji. W 1783 roku uczestniczył w negocjacjach prowadzących do podpisania traktatu pokojowego z Wielką Brytanią w Wersalu, uznawanego za jeden z największych triumfów amerykańskiej dyplomacji. Podpisał również szwedzko-amerykański traktat o przyjaźni i handlu w Paryżu, który miał obowiązywać przez 15 lat. W 1785 roku powrócił do Stanów Zjednoczonych i tam włączył się do debaty nad przyszłym kształtem politycznym państwa. W 1787 r. uczestniczył w konwencji konstytucyjnej, opowiadając się za silną unią federalną.
Działalność naukowa
Benjamin Franklin był jednym z najwybitniejszych uczonych XVIII wieku. Zajmował się głównie fizyką i filozofią. Jest autorem licznych opracowań naukowych. Prowadził m.in. badania nad elektrycznością, jako pierwszy wprowadzając pojęcie elektryczności dodatniej i ujemnej. Odkrył i sformułował zasadę przyciągania się i oddalania ciał w zależności od znaku ładunku elektrycznego. Badał zjawisko wyładowań atmosferycznych. W 1752 dowiódł elektrycznej natury błyskawicy i wynalazł piorunochron jako zabezpieczenie przed wyładowaniami elektrycznymi poprzez uziemienie. Franklin interesował się także optyką; wynikiem tych zainteresowań był projekt soczewki dwuogniskowej. W dziedzinie filozofii Benjamin Franklin był utylitarystą i racjonalistą. Stworzył wizję człowieka, który sam sobie wszystko zawdzięcza (ang. self-made man) i był niejako jej uosobieniem. Franklin odkrył także i opisał prąd zatokowy (Golfsztrom). Jako pierwszy pisał o potrzebie wprowadzenia zmiany czasu na letni. Za działalność naukową wiele uniwersytetów europejskich uhonorowało go licznymi tytułami. Benjamin Franklin był twórcą licznych wynalazków, m.in.: wspomnianego piorunochronu oraz okularów dwuogniskowych, ale także: fotela bujanego, organów kieliszkowych i kondensatora płaskiego.
Oświecony „człowiek renesansu”
Benjamin Franklin to typowy przykład wszechstronnie uzdolnionego „człowieka renesansu”. Był drukarzem, wydawcą, księgarzem, dziennikarzem, filozofem, bojownikiem o wolność swojego kraju, społecznikiem, dyplomatą, mężem stanu, działaczem politycznym, uczonym, wynalazcą, poliglotą. Choć nie był prezydentem USA, jego podobizna widnieje na amerykańskim banknocie studolarowym.
Źródło: historia.gazeta.pl
 Zobacz także: Independence Day