Realia anglosaskiej wielokulturowości

TOMEK ERNESTOWICZ • dawno temu

W XXI wieku, w czasach globalizacji i swobodnej mobilności ludności, proces przenikania się kultur jest nieunikniony i wręcz naturalny. Szczególne odzwierciedlenie nie tylko w rzeczywistym kształcie społeczeństwa, ale i prowadzonej polityce proces ten znajduje w krajach anglosaskich. Podłoże ku temu stanowią m.in. tradycje kolonialne owych państw.
Wielokulturowość, zw. czasem multikulturalizmem (od ang. multiculturalism) to idea i model społeczny, zakładające współwystępowanie na danym obszarze grup społecznych o różnym pochodzeniu, języku, wyznaniach, obyczajach i wartościach.
Typowy przykład państwa wielokulturowego stanowią Stany Zjednoczone. Masowa imigracja z wielu rejonów świata jako stały element gospodarki i społeczeństwa USA od XIX w. doprowadziła do powstania swoistego tygla narodów (ang. melting pot) i mieszanki poglądów. Obok tradycyjnego chrześcijaństwa konserwatywnego powstało tu chrześcijaństwo liberalne.
Multikulturalizm jako oficjalna polityka krajowa pojawił się w latach 70., najpierw w Kanadzie, a następnie w Australii i Wielkiej Brytanii.
Rząd Kanady jest często uważany za inicjatora ideologii wielokulturowości ze względu na publiczny nacisk na społeczne znaczenie imigracji, jak również zróżnicowanie etniczne rdzennych mieszkańców, początkowo podzielonych na anglo- i francuskojęzycznych oraz aborygenów (nazwa ta stosowana jest tu wobec ludności tubylczej – Indian i Metysów). Władze wspierają finansowo grupy etniczne oraz popierają prywatne szkolnictwo w językach innych niż oficjalne. Kanadyjskie społeczeństwo uważane jest za bardzo postępowe, zróżnicowane i tolerancyjne, a jakiekolwiek oskarżenie o rasizm traktuje się jako poważne oszczerstwo.
Po drugiej wojnie światowej zlikwidowano tzw. „politykę białej Australii” poprzez zmiany w prawie imigracyjnym. Koegzystencja kultur zastąpiła ideę asymilacji, w której od niebrytyjskich imigrantów spodziewano się zmiany stylu życia i porzucenia tradycji kulturowych niepasujących do istniejących tradycji australijskich. Powstające organizacje zachęcały nowoprzybyłych do utrzymywania ich oryginalnej kultury. Obecnie najważniejszym przejawem wielokulturowości w Australii jest funkcjonowanie tzw. Specjalnej Służby Nadawczej (Special Broadcasting Service), publicznej sieci radiowo-telewizyjnej nadającej audycje w różnych językach i dla różnych grup etnicznych.
Szczególnym przykładem kraju wielokulturowego jest Wielka Brytania. Po pierwsze ze względu na sposób, w jaki sami Brytyjczycy określają własną tożsamość i znaczenie „brytyjskości” (wolą uważać się za Anglików, Szkotów czy Waliczyjków niż ogólnie Brytyjczyków). Po drugie ze względu na ogromne zróżnicowanie religijne imigrantów. Wielkiej Brytanii wielokrotnie zarzucano tolerowanie obecności na jej terytorium radykalnych islamistów, a sama stolica zyskała przydomek „Londonistan”. W 2004 r. liczba nowych obywateli brytyjskich osiągnęła rekordowy poziom 140 tys.
Ostatnio nasila się krytyka wielokulturowości. Zwrot ku monokulturalizmowi jest np. przedmiotem debaty w Wielkiej Brytanii, m.in. ze względu na dowody powstającej segregacji i niepokoje wobec „hodowania” terroryzmu. Zamachy z czerwca 2005 r. podważyły dotychczasowe sukcesy prowadzonych przez rząd Wielkiej Brytanii działań w kierunku integracji obywateli oraz obniżyły próg brytyjskiej tolerancji.