Odleżyny pojawiają się w wyniku zbyt długiego przebywania w jednej pozycji, na przykład w pozycji leżącej na plecach. Na skutek niedokrwienia i martwicy. Najczęściej na skórze pokrywającej wystające części kostne: na kręgosłupie, piętach, biodrach. Na wystąpienie odleżyn najbardziej narażone są osoby starsze, które poruszają się na wózku inwalidzkim lub są przykute do łóżka, oraz chorzy na cukrzycę. Do grupy ryzyka należą także zmagający się z zaburzeniami krążenia kończyn dolnych.
Objawy:
bolesne zaczerwienienie skóry (pierwszy objaw),ściemnienie skóry, która przestaje być wrażliwa na dotyk,pęcherze, rany,ubytki naskórka i skóry, głębokie owrzodzenia.
Przyczyny:
niedokrwienie skóry spowodowane uciskiem np. długotrwałe leżenie w łóżku, w jednej pozycji, noszenie zbyt ciasnego gipsu,
Odleżynom sprzyja również:
niewłaściwe odżywianie,odwodnienie,nieodpowiednia pielęgnacja skóry.
Jak uniknąć odleżyn?
należy pamiętać o jak najczęstszej zmianie pozycji (co 2-3 godziny),gdy tylko pościel i bielizna staną się wilgotne, należy zmienić je na czyste,trzeba masować ciało i smarować je środkiem nawilżającym, pudrować talkiem lub mąką ziemniaczaną,należy dbać o higienę, skóra powinna być czysta i sucha, a do jej mycia nie należy używać szorstkich myjek. Najlepiej jest obmywać skórę gąbką z mydłem, a następnie osuszać ją ręcznikiem,na prześcieradle nie powinno być zagnieceń ani okruchów po jedzeniu,należy zapobiegać nadmiernemu uciskowi w miejscach szczególnie narażonych na odleżyny – np. na plecach, biodrach,wskazane jest leżenie na łóżku wodnym, które umożliwia równomierne rozłożenie nacisku na poszczególne części ciała, a ponadto zapewnia ciągły masaż. Podobne działanie ma materac oraz pianka gumowa podłożona pod materac,na wrażliwe miejsca warto nakładać ochronne podkładki z owczej skóry, a osobom jeżdżącym na wózku inwalidzkim zaleca się podkładanie pod pośladki poduszek z gumowej pianki, pokrytych owczą skórą oraz okresowe unoszenie pośladków, aby uniknąć zbyt długiego siedzenia w jednej pozycji,codziennie należy dokładnie oglądać skórę, aby upewnić się, czy nie pojawiły się niepokojące zaczerwienienia,o ile to możliwe wskazane jest wykonywanie ćwiczeń w celu napinania mięśni, co usprawnia krążenie (wielokrotne naprzemienne unoszenie stóp do góry, robienie nimi kółeczek, zginanie, prostowanie, podnoszenie nóg bez zginania kolan i utrzymywanie przez około 10 sekund, zginanie kolan; ćwiczenia należy wykonywać 4-5 razy dziennie, stopniowo wydłużając czas).
Zapobieganie i wspomaganie leczenia:
można stosować doustnie: wyciąg z miłorzębu dwuklapowego (60 mg 2 razy dziennie), nalewkę z wąkroty azjatyckiej (20 kropli rozpuścić w szklance wody, pić 3 razy dziennie przed posiłkami), ruszczyk kolczasty (50 mg 2 razy dziennie podczas posiłków),zewnętrznie (zalecane ostrożne stosowanie ze względu na reakcje alergiczne) - napar z nagietka lekarskiego (1 litrem wrzącej wody zalać 4 łyżki nagietka), maści i żele z arniki, wyciąg płynny ze skrzypu polnego,gojenie owrzodzeń przyspiesza pasta z liści żywokostu i oleju, którą należy przykładać 2 razy dziennie bezpośrednio na ranę,poduszki - podkłady z siemieniem lnianym działające zapobiegawczo,wilgotne opatrunki i kąpiele wirowe przyspieszające gojenie i oddzielanie się martwiczej tkanki,okłady ze świeżego miodu, z tartej surowej marchwi lub gotowanej i tłuczonej oraz opatrunki z pulpy papai wzmagające gojenie (należy je zmieniać co 2-3 godziny).
Odleżyny mogą spowodować zapalenie kości i szpiku, dlatego nie wolno ich bagatelizować.
