Mięśniaki, jak sama nazwa wskazuje, to wytwory z tkanki mięśni gładkich, takich, z jakich zbudowana jest sama macica. Mają kulisty kształt i osiągają różną wielkość – od małych (2-3 cm) i często licznych do pojedynczych o średnicy do około 10 cm.
Ze względu na umiejscowienie w obrębie macicy mięśniaki dzielą się na:
śródścienne - rozrastające się w ścianie narządu;podśluzówkowe – uwypuklające się do wnętrza macicy;podsurowicówkowe – rozwijające się w otrzewnej okalającej macicę, ale na zewnątrz samego organu. Niekiedy mięśniaki tworzą ruchome guzy połączone z trzonem macicy za pomocą szypuły z tkanki łącznej, wyglądające jakby umocowane na „sznurku”. Słowo guzy nie sugeruje tu jednak raka, bo mięśniaki to zmiany łagodne, mniej niż 1 procent zmian przeradza się w nowotwory złośliwe.
Kto narażony?
Jeśli chodzi o występowanie tego schorzenia, to trudno wskazać jednoznaczne przyczyny i grupy ryzyka. W zasadzie można przyjąć, że narażone są wszystkie kobiety w wieku rozrodczym. Stąd jedna z teorii mówi, że na wystąpienie mięśniaków mają wpływ hormony żeńskie i brak równowagi w ich poziomie, w tym szczególnie estrogeny. Zmiany takie nie rozwijają się u małych dziewczynek i kobiet po menopauzie – u tych drugich, jeśli mięśniaki już były, po okresie przekwitania przestają rosnąć, a nawet się zmniejszają. Niektórzy badacze przyczyn schorzenia upatrują w nieprawidłowym wydzielaniu przez układ nerwowy niektórych substancji. Pewną rolę mogą też odgrywać uwarunkowania dziedziczne, ponieważ często zdarza się, że w rodzinie kobiety cierpiącej na mięśniaki macicy miały je również matka i babcia.
Kiedy leczyć?
Jeżeli wykryte podczas badania USG mięśniaki są niewielkie i nie dają żadnych objawów, nie wymagają leczenia, należy tylko co mniej więcej sześć miesięcy powtarzać badanie, żeby sprawdzić, czy się nie powiększają. Często choroba nie przebiega jednak bezboleśnie – przez mięśniaki miesiączki stają się bolesne i bardzo obfite, co może prowadzić nawet do anemii.
Zdarza się, że mięśniaki uciskają na inne narządy:
na pęcherz, powodując uczucie parcia na mocz, jego nietrzymanie lub przeciwnie – problemy z oddawaniem;jelita, wywołując zaparcia, a w skrajnych przypadkach niedrożność;zakończenia nerwowe, a ich podrażnienie powoduje ciągnący ból od krzyża wzdłuż całej nogi przypominający rwę kulszową.
Ponadto, mięśniakom towarzyszy nierzadko silny ból podbrzusza, w przypadku ruchomych, na szypule, możliwe jest przemieszczanie do pochwy wywołujące bóle i skurcze przypominające te porodowe. Zmiany zlokalizowane w ścianie macicy mogą utrudniać zagnieżdżenie się zarodka, a potem jego prawidłowy rozwój.
Sposoby leczenia
Mięśniaki wywołujące lekkie objawy leczy się farmakologicznie: lekami przeciwbólowymi lub rzadziej hormonalnymi, które obniżając poziom hormonów, hamują wzrost mięśniaków, ale mogą powodować dolegliwości typowe dla menopauzy. Inna metoda to operacyjne usunięcie mięśniaków. W przypadku małych guzków stosuje się metodę laparoskopową, przy większych – operację brzuszną. U młodszych kobiet chcących jeszcze mieć dzieci wykonuje się operacje jak najbardziej oszczędzające – tak by usunąć same mięśniaki, a pozostawić macicę. U kobiet około 50. roku życia, nawet jeśli jeszcze miesiączkują, przy znacznym rozroście guzów, usuwa się już całą macicę, wraz z jajnikami, a w jeszcze późniejszym wieku (około 60 lat) już wszystkie narządy rodne.
Nie warto więc czekać z operacją, jeśli mięśniaki stale rosną, ponieważ im później wykonany jest zabieg, tym większy jego zakres, ponadto z czasem guzy ulegają zwyrodnieniu, zwłóknieniu lub martwicy i sprawiają coraz większe dolegliwości bólowe.
