Śluzówka macicy, zwana endometrium, złuszcza się co miesiąc podczas cyklu miesiączkowego i jest wydalana z krwią podczas okresu. Tak jest przy prawidłowym funkcjonowaniu żeńskiego układu rozrodczego, jednak gdy występuje endometrioza – dzieje się inaczej. Komórki śluzówki macicy, przenoszone wraz z krwią, zamiast wydostać się na zewnątrz, rozrastają się w innych organach. Są to najczęściej jajniki, jajowody, pęcherz moczowy, jelita, a w rzadkich przypadkach też narządy poza obręczą miednicy, np. wyrostek robaczkowy, a nawet płuca. Z czasem nagromadzenie takich komórek powoduje powstawanie zrostów i zaburza funkcjonowanie narządów – zwykle niedrożność jajowodów – i w konsekwencji niepłodność.
Kiedy się niepokoić?
Wiele zwłaszcza młodych kobiet odczuwa silny ból m.in. w podbrzuszu, w okolicy krzyża, i zupełne rozbicie co miesiąc, podczas każdego okresu, ale uważa, że po prostu „tak ma” i nic się nie da zrobić. Najwyżej bierze typowe środki przeciwbólowe dostępne bez recepty i czeka, aż miesiączka się skończy. Wtedy zazwyczaj rzeczywiście dolegliwości same mijają. Ale nie zawsze. Jeżeli okres trwa zdecydowanie ponad tydzień, krwawienie jest bardzo obfite, a oprócz tego występuje silny ból w okolicy miednicy, który zmusza np. do brania na te parę dni zwolnienia lekarskiego, to nie jest typowa sytuacja, którą trzeba zaakceptować. Szczególnie gdy ból pojawia się też w innych momentach cyklu, np. podczas owulacji, a także powodują go stosunki seksualne. Uwagę należy zwrócić na krwawienia występujące w środku cyklu.
Diagnozowanie
Kiedy już zdecydujemy się na wizytę u ginekologa, aby poradził coś na przykre przypadłości i zbadał nas pod kątem możliwości endometriozy, musimy się przygotować na dużą liczbę szczegółowych pytań. Trzeba odpowiadać na nie dokładnie i wyczerpująco, w sposób przemyślany, bez pomijania pozornie nieistotnych szczegółów. Ginekolog zapyta oczywiście o długość trwania miesiączki, regularność cyklu, wiek, w jakim wystąpił okres po raz pierwszy, o to, w jakich sytuacjach pojawia się ból i dokładne jego umiejscowienie. Lekarz w trakcie wywiadu będzie chciał się dowiedzieć, jakie choroby kobiece występowały wcześniej, także u matki lub babci, ponieważ w przypadku występowania endometriozy pewną rolę odgrywać mogą skłonności dziedziczne.
Ogniska występowania zmienionych tkanek lekarz może wykryć podczas podstawowego badania ginekologicznego oraz na podstawie badania USG czy tomografii komputerowej. Natomiast jedynym w pełni miarodajnym sposobem wykrycia endometriozy jest laparoskopowe pobranie i biopsja wycinka podejrzanej tkanki.
Leczenie
Nie są znane przyczyny powstawania tego schorzenia, istnieje na ten temat kilka różnych hipotez, endometriozę leczy się więc przede wszystkim mając na uwadze usunięcie bolesnych objawów. Terapia może być prowadzona na dwa sposoby:
farmakologicznie (hormonami) – we wczesnym etapie rozwoju zwykła antykoncepcja może pomóc unormować cykl i wyeliminować dolegliwości, stosuje się też inne leki hormonalne;chirurgicznie – przez usunięcie obszarów chorej tkanki, gdy zmiany są już poważniejsze i nie wystarcza terapia hormonalna.
Niestety, po zakończeniu leczenia zaburzenia czasami wracają, ale zdarzają się również przypadki, gdy schorzenie samoistnie ustępuje albo nie daje żadnych objawów. Wtedy kobieta dowiaduje się o problemie, dopiero gdy chce zajść w ciążę i ma z tym trudności. Kiedy endometrioza ze względu na bolesne objawy zostaje wcześnie wykryta, warto przemyśleć poważnie swoje plany rodzinne. Nie jest bowiem tak, że choroba ta zawsze powoduje niepłodność – tak jest u mniej więcej jednej trzeciej cierpiących na nią kobiet. Natomiast ważne jest, by nie odkładać w tej sytuacji macierzyństwa na później, bo wraz z rozwojem endometriozy z biegiem lat coraz trudniej jest zajść w ciążę. Pozytywne jest to, że zaburzenia mogą ustąpić samoistnie, właśnie po ciąży.
