„Opowieści chłodnego morza”, Paweł Huelle

Nakładem wydawnictwa Znak ukazał się najnowszy tom opowiadań znanego polskiego pisarza Pawła Huelle, autora takich powieści jak Weiser Dawidek, Ostatnia Wieczerza, Mercedes Benz czy Castorp. I tym razem swoją książkę poświęcił Huelle przestrzeni, którą najlepiej zna i najczęściej opisuje. Bohaterem jego opowieści jest Gdańsk – miejsce szczególnie obecne w literaturze m.in. dzięki twórczości Güntera Grassa oraz Stefana Chwina. Ale Opowieści chłodnego morza to nie tylko konkretne miasto i konkretne wydarzenia. To także uniwersalne nawiązania do mitu morza i mitu Północy – surowej, wymagającej, obojętnej na smutek i cierpienie.

Bohaterami opowiadań Pawła Huelle są ludzie zagubieni i samotni, poszukujący prawdy o sobie i świecie. Ludzie ci doświadczyli utraty bliskiej osoby, zostali przez kogoś odrzuceni; jednocześnie muszą radzić sobie z życiem w miejscu wyjątkowym, nieżyczliwym dla człowieka. Huelle snuje również opowieść o miłości, którą zniszczono w imię religii, tradycji i czystości obyczajów. Jest tu motyw wykluczenia ze społeczności, historia spalonej Biblii, schowanej przez protestantów, tuż przed zbliżającą się zawieruchą wojenną.

Świetne jest opowiadanie, w którym pojawia się magiczna przestrzeń Helu, nawiedzana przez tajemniczą pomarańczową kulę, zapowiadającą morską katastrofę. Fascynująca jest historia mennonitów, opisanych przez Pawła Huelle w opowiadaniu Mimesis. W opowieści o holenderskich osadnikach, żyjących w Polsce, pojawia się motyw hańby, odrzucenia oraz powrotu do gorzkiej przeszłości. Bohaterowie poszukują prawdy, odkupienia, wyjaśnienia tego, co kiedyś wydarzyło się, a co ciąży i nie pozwala swobodnie żyć.

Paweł Huelle w swoich opowiadaniach dotyka również spraw bliższych polskiej historii, znanych z relacji bliskich nam ludzi. Poczta rowerowa to opowieść o Lucjanie – polskim intelektualiście, aresztowanym na początku II wojny światowej. Lucjan jest dla narratora symbolem prawdy, woli przetrwania oraz tego, w jaki sposób historia może zniszczyć człowieka, przemielić jego psychikę w bezdusznych trybach wydarzeń. Pojawiają się tu wspomnienia o strajku w Stoczni Gdańskiej, kilka słów o Honeckerze, Husaku i Breżniewie, motyw przewożenia nielegalnych biuletynów oraz historia SS-manów rozstrzelanych przez Sowietów.

Warto wspomnieć o Abulafii – innym, wyjątkowym opowiadaniu Pawła Huelle (tytuł pochodzi od imienia jednego z najwybitniejszych przedstawicieli profetycznej kabały). Jego bohaterem jest człowiek ogarnięty ideą odnalezienia źródeł wszystkich języków świata – języka pierwotnego, uniwersalnego. Mężczyzna sprzedaje swój majątek i wyjeżdża do Aleksandrii. Niestety zostaje ograbiony, pobity i pojmany. Zamknięty gdzieś z dala od ludzi, umiera, wspominając swoje dzieciństwo, młodość oraz szaleńczą ideę, która popchnęła go do wyjazdu do Afryki.

Oto bohaterowie opowiadań Pawła Huelle – ludzie, których historia, pasja, miłość, nienawiść skazała na samotność, na beznadziejne poszukiwanie prawdy o własnej tożsamości. Opowieści chłodnego morza to także dialog z mitami od dawien dawna zakorzenionymi w naszej świadomości – mitem Północy i mitem Księgi. Mistrzowska proza Pawła Huelle to dowód na to, że tematy te wciąż są inspiracją dla pisarza, który potrafi wyczarować z nich wciągającą, tajemniczą prozę. Autor Weisera Dawida po raz kolejny udowadnia, że polska literatura nie straciła nic ze swojej świeżości.