"Muzyka pop z Vittuli", Mikael Niemi

Niedawno ukazała się na polskim rynku, nakładem Wydawnictwa Czarne, powieść szwedzkiego pisarza Mikaela Niemi Muzyka pop z Vittuli. Mikael Niemi, poeta oraz autor książek dla dzieci i młodzieży za swą ostatnią powieść, opublikowaną w 2000 roku, otrzymał prestiżową szwedzką nagrodę literacką – August Priset.

Muzyka pop z Vittuli to opowieść o dzieciństwie i dojrzewaniu dwóch chłopców mieszkających w północnej Szwecji. Ich rodzinna wioska, Pajala, położona nad rzeką Torneälven, w zalesionym regionie niedaleko granicy z Finlandią, to miejsce, gdzie krzyżują się dwie narodowe kultury i tradycje. Narratorem jest chłopiec, potem młodzieniec, przyszły sztokholmski nauczyciel.

Język powieści jest bardzo różnorodny, oscyluje między brutalnym, bezpardonowym naturalizmem a wysmakowaną i nieco melancholijną poezją. Książka jest dowcipna, ale i surowa. Nie ma tu sentymentalnych wynurzeń, choć bohaterowie nierzadko padają ofiarą smutnych i dramatycznych okoliczności. Jest natomiast rzeczowe, choć w dużej mierze irracjonalne – a chwilami również pełne cudownej magii — spojrzenie dziecka, które opisuje otaczającą go rzeczywistość, dynamikę zachodzących w świecie zmian, swe najwspanialsze przygody. Dziecięce spostrzeżenia przefiltrowane przez umysł dorosłego człowieka, nabierają tu niezwykłej głębi i uroku.

Muzyka pop z Vittuli pomoże nam odkryć, wraz z bohaterami Mattim i Niilą, docierającą do północnego świata nowoczesność, luksusowy asfalt, a dzięki niemu ogrom świata, możliwość dojechania wszędzie. Ukaże nam istotę muzyki rockowej i prawdziwą fascynację, która doprowadzić może do samodzielnego skonstruowania instrumentu muzycznego. Opowie nam o niebezpiecznej leśnej wojnie młokosów na broń pneumatyczną, o zawodach w pijaństwie i majowych ogniskach przygotowywanych przez wiele miesięcy na Noc Walpurgii, o tym, jak nie być knapsu (tornedalso-fińskie słowo oznaczające „babski”) oraz o amatorskim hokeju i inicjacji seksualnej w przebieralni sali gimnastycznej dla gospodyń domowych.

Miłośnicy wątków antropologiczno-kulturowych dowiedzą się, jak wyglądają przyjęcia weselne i urodzinowe w północnej Skandynawii, o religijnym ruchu tornedalskich laestadian, o trudach podziału dóbr ziemskich w tymże regionie, słynącym z ogromnej płodności kobiet, o niekończących się waśniach między rodami przekazywanych z pokolenia na pokolenie oraz o najlepszym na świecie sposobie utrzymania higieny, czyli prawdziwej saunie dymnej.

Wspaniała książka dla wszystkich, którzy chcą się dowiedzieć czegoś o zwyczajach i życiu Tornedalczyków – tych po trosze Szwedów, po trosze Finów, oraz wszystkich tych, którzy kochają niezwykłe, zaskakujące metafory.