AZS - choroba cywilizacyjna

„Państwa dziecko ma AZS”. Słyszą rodzice co piątego dziecka w Polsce. Wtedy też najczęściej dowiadują się o chorobie, która powoli staje się problemem społecznym. AZS czyli Atopowe Zapalenie Skóry to przewlekła choroba skóry o podłożu alergicznym. Jest objawem atopii — patologicznej reakcji immunologicznej. Pojawia się najczęściej około drugiego-trzeciego miesiąca życia i choć często po kilku latach ustępuje, zdarza się, że trzeba z nią walczyć przez całe dorosłe życie.

Dokładne przyczyny atopowego zapalenia skóry nie są znane. Wiadomo, że jest ono uwarunkowane genetycznie i ma związek z nieprawidłowym działaniem układu odpornościowego człowieka. Dziecko, którego jeden z rodziców cierpi na atopię ma 20–40 procent szans odziedziczenia tej choroby. Gdy oboje rodzice są chorzy — ryzyko rośnie nawet do 60 procent.

Przebieg AZS

Faza niemowlęca – od 3 miesiąca do 2 roku życia
grudki wysiękowe obficie sączące i zmiany rumieniowe na policzkach, skórze owłosionej głowy i powierzchniach wyprostnych kończyn.

Faza dziecięca - do 12 lat
grudki i wybitna suchość skóry, linijne przeczosy pokryte strupami i wyraźnie zaznaczone pogrubienie skóry. Predylekcja do zajmowania powierzchni zgięciowych dużych stawów.

Faza młodzieńcza i osób dorosłych
obraz kliniczny to zgrubienie skóry i stan zapalny z dużym świądem. Zgięcia dużych stawów, grzbiety rąk, twarz, górna część klatki piersiowej. Przesilenie świądu występuje w nocy, powoduje bezsenność, wyczerpanie i rozdrażnienie.

U małych dzieci AZS ma najczęściej związek z alergią pokarmową. Do najczęstszych alergenów należą: mleko krowie i jego przetwory, np. sery, białka pszenicy, jajka kurze, truskawki, czekolada, kakao, ryby i orzechy. To tylko typowe alergeny pokarmowe. Niestety, potencjalnym alergenem pokarmowym może być wszystko, co jemy. W leczeniu atopii zaleca się więc eliminacje z diety dziecka alergenów, co bywa niezwykle trudne. Po trzecim roku życia AZS może nasilać się z powodu działania alergenów kontaktowych (np. metale) i wziewnych (kurz, czyli wszystko to co wchodzi w jego skład: szczątki roślin, roztocza).

Istotną rolę w przebiegu atopii ma przede wszystkim zanieczyszczenie środowiska. Najbardziej szkodliwym czynnikiem chemicznym są związki siarki, które działają toksycznie na naskórek, osłabiając jego warstwę ochronną i umożliwiając przenikanie alergenów i związków chemicznych do organizmu.

Czego unikać

tkanin syntetycznych i wełnianych. Najlepsza jest bawełna, detergentów, mydła, chemikaliów,owoców cytrusowych, pomidorów, dymu papierosowego,kotów i psów. Wszystkie zwierzęta futerkowe wywołują reakcje alergiczne u dzieci z AZS,roztoczy kurzu domowego znajdujących się w materacach, dywanach i innych miejscach. stresu. Silne emocje pobudzają objawy choroby.

Do najczęstszych objawów tej choroby należy suchość skóry, zaczerwienienie w zgięciach łokci, kolan i na twarzy. Chorobie często towarzyszy uporczywy świąd. Gdy trwa bez przerwy, chore dziecko staje się nadpobudliwe i rozdrażnione. W późniejszym okresie życia z AZS może rozwinąć się astma atopowa lub alergiczny nieżyt nosa.

Najskuteczniejszą metodą leczenia jest terapia skojarzona polegająca na połączeniu kilku elementów. Stosowanie odpowiednich kremów i maści łączy się naprzemiennie z lekami lub maściami sterydowymi.

Największe znaczenie w leczeniu chorej skóry (poza unikaniem szkodliwych czynników i alergenów), ma jej właściwa pielęgnacja. Niewłaściwie pielęgnowana skóra sprawia wiele kłopotów. Skóra atopowa łatwo ulega wysuszeniu wskutek utraty wody przez naruszoną warstwę ochronną naskórka. Sprzyja to wnikaniu szkodliwych czynników, które mogą zaostrzyć przebieg choroby. Dlatego tak ważne jest jej systematyczne nawilżenie i natłuszczanie, nawet kilka razy dziennie. Służą do tego emolienty — natłuszczające substancje, które przywracają skórze naturalną barierę. Tworzą one płaszcz lipidowy skóry, zapobiegają utracie wody, powodują wzrost jej elastyczności i zmniejszają uczucie swędzenia. Do skóry atopowej polecane są emolienty zbudowane na bazie olejów mineralnych. Mają one postać emulsji, płynu do kąpieli, żelu pod prysznic, kremu lub maści. Istotne jest to aby preparaty/leki stosowane na chorą skórę były bezpieczne i skuteczne; na bazie wazeliny, parafiny, lanoliny, bez środków zapachowych wzbogacone jedynie o substancje wspomagające procesy gojenia takie jak alantoina.

Podstawową zasada w dermatologii jest: suche na suche, mokre na mokre. Dlatego na suche zmiany stosuje się emolienty: maści i emulsje (zawierają mało wody a dużo tłuszczy). Na sączące się zmiany skórne stosuje się preparaty nawilżające np.: hypoalergiczne pianki w aerozolu (bez substancji zapachowych).

W codziennych zabiegach higienicznych osoby z AZS muszą stosować się do kilku podstawowych zasad. Woda do kąpieli nie powinna być zbyt ciepła. Do mycia należy używać łagodnego mydła lub środków myjących przeznaczonych dla alergików. Popularne — szczególnie w pielęgnacji skóry małych dzieci z AZS — są kąpiele w wodzie z dodatkiem krochmalu, siemienia lnianego lub płatków owsianych. Skórę atopową należy po kąpieli dokładnie osuszyć delikatnie przykładając ręcznik do ciała. Na dzień najlepiej stosować kremy, na noc maści (te ostatnie zwykle są bardziej tłuste i używane w dzień mogą powodować dyskomfort u chorego).

Do zaostrzenia choroby prowadzić może nadmierna potliwość (mówi się o uczuleniu na własny pot), dlatego latem zalecane są częste i krótkie kąpiele, po których również skórę należy nawilżać i natłuścić.

Chorzy na AZS cierpią na nieustanne, uporczywe swędzenie skóry. Jej ciągłe rozdrapywanie prowadzi do infekcji, które mogą wywołać wtórne zakażenia bakteryjne. W tym wypadku sama pielęgnacja skóry już nie pomoże i konieczne jest stosowanie antybiotyków w kremie (czasem w połączeniu ze steroidami), a w cięższych przypadkach — w tabletkach. W razie wystąpienia infekcji grzybiczej podaje się leki (maści) przeciwgrzybicze. Natomiast w leczeniu uczucia świądu chory przyjmuje leki przeciwhistaminowe.

W przypadku ostrych zmian skórnych konieczne może być miejscowe podanie sterydów. Kremy i maści redukują ogniska zapalne, zmniejszają zaczerwienienie i obrzęk, łagodzą swędzenie i ułatwiają gojenie. Są niezwykle skuteczne, ale stosując je, należy zachować ostrożność i przestrzegać zaleconego czasu leczenia. Preparaty niszczą kolagen, składnik białkowy skóry właściwej. Wskutek ich nadużywania skóra przedwcześnie się starzeje, tworzą się zmarszczki i rozstępy.