Cukrzyca kobiet ciężarnych

Cukrzyca ciężarnych dotyczy 2 — 8% kobiet. Jest to choroba, która ujawnia się dopiero podczas ciąży i znika zazwyczaj szóstego tygodnia po porodzie. Wiąże się z licznymi wyrzeczeniami, dietą, rezygnacją z wielu produktów, ale przede wszystkim obawami o zdrowie i życie płodu. Jak radzić sobie z nią, aby urodzić zdrowe dziecko?

Czym się charakteryzuje cukrzyca ciężarnych?

Występuje podczas ciąży i znika zazwyczaj szóstego tygodnia po porodzie. Oznacza podwyższony poziom cukru we krwi z powodu nietolerancji węglowodanów. Pojawia się na skutek zbyt małej ilości insuliny lub niewłaściwego jej wykorzystywania. U 30 — 50% kobiet choroba wraca po około 10 — 15 latach. Pojawiają się wtedy objawy cukrzycy typu II (insulinoniezależna). Występuje też duże prawdopodobieństwo, że cukrzyca wystąpi także w kolejnej ciąży (aż 30% szans).

Rozpoznanie choroby

Objawy mogą być niezauważalne przez ciężarną, dlatego konieczne jest wykonanie badań. Zaraz po rozpoznaniu ciąży należy sprawdzić stężenie glukozy w surowicy krwi. Jeżeli stężenie glukozy we krwi na czczo będzie równe lub wyższe niż 105 mg/dl, należy wykonać test diagnostyczny z doustnym obciążeniem 75 mg glukozy. Cukrzycę rozpoznaje się, gdy po godzinie wynik testu jest równy lub wyższy 140 mg/dl. Kolejne badanie wykonuje się między 24 a 28 tygodniem ciąży, także u zdrowych kobiet. Poziom cukru we krwi sprawdza się po godzinie od doustnego spożycia rozpuszczonej w wodzie glukozy. Jeżeli wynik przekracza 140 mg/dl przy spożyciu 50 g glukozy (test przesiewowy), należy powtórzyć badanie i wykonać test diagnostyczny — obciążenie 75 g glukozy. Pacjentka z prawidłowym wynikiem jest kierowana na powtórne badanie w 32 tygodniu ciąży, natomiast ciężarna z niewłaściwym poziomem cukru we krwi (wynik równy lub wyższy 180 mg/dl) powinna być od tego momentu objęta opieką Poradni Diabetologiczno — Położniczej.

Zagrożenia dla płodu:

nadmiar insuliny działa podobnie jak hormon wzrostu, powodując, że dziecko rodzi się za duże (zwykle powyżej 4 kg), ale niedojrzałe (makrosomia) i chore,naruszony metabolizm potasu prowadzi często do zaburzeń rytmu serca, a także śmierci dziecka,wady wrodzone (wady serca, wodogłowie, niedorozwój tkanki mózgowej, rozszczep kręgosłupa, przepuklina oponowo — rdzeniowa, wady układu pokarmowego, kostnego i moczowego),mała masa ciała i opóźnienie w rozwoju płodu (hipotrofia),większa umieralność okołoporodowa dzieci, wewnątrzmaciczne obumieranie płodu lub samoistne poronienie.

Możliwość wystąpienia powyższych powikłań jest mniejsza, jeśli cukrzyca zostanie wcześnie wykryta i prawidłowo leczona od samego początku ciąży.

Zagrożenie dla matki:

nadciśnienie,stan przedrzucawkowy,infekcje dróg moczowych,osłabiony system immunologiczny,ryzyko krwotoku po porodzie,ryzyko cesarskiego cięcia,wielowodzie,poronienie,przedwczesny poród.

Czynniki wpływające na rozwój choroby:

ciąża powyżej 35 roku życia,otyłość,urodzenie poprzedniego dziecka o masie przekraczającej 4,5 kg lub taka sama masa urodzeniowa matki,urodzenie poprzedniego dziecka z jakąś ciężką wadą wrodzoną,zgon wewnątrzmaciczny w poprzedniej ciąży,cukrzyca w rodzinie,przebyta w poprzedniej ciąży cukrzyca ciężarnych,nadciśnienie,wielorództwo.

Sposoby leczenia:

Po rozpoznaniu choroby ciężarna powinna być pod ścisłą opieką specjalisty. Kobieta jednak sama musi kontrolować właściwy poziom cukru we krwi. Kilka razy dziennie (6 — 8) należy sprawdzać poziom cukru za pomocą glukometru. Konieczna jest także właściwa dieta (2300 – 2500 kcal) oraz za zgodą lekarza aktywność fizyczna. Masa ciała ciężarnej nie powinna wzrastać więcej niż 1,5 kg miesięcznie. Zalecane jest przyjmowanie 6 małych posiłków w odstępach co 3 godziny i całkowite zrezygnowanie z cukru oraz unikanie nadmiaru kalorii. Najlepiej byłoby, gdyby potrawy byłyby przygotowywane na parze, gotowane lub pieczone w folii. Dieta powinna być bogata w białko (30%), węglowodany — produkty mleczne i warzywa (40 — 50%), tłuszcze roślinne i zwierzęce (20 — 30%). Warto wybierać niesłodzone napoje oraz unikać potraw zawierających tylko węglowodany. Nie można się objadać. Należy ograniczyć do minimum jasne pieczywo na rzecz ciemnego. Należy także pamiętać, że również ilość spożywanych produktów wpływa na poziom cukru. Jeżeli dieta nie przynosi pożądanych efektów, konieczne jest leczenie insuliną.

Produkty, których należy unikać: cukry, słodycze, ciasta, lody owocowe, chleb tostowy, miód, dżem, napoje gazowane, soki, suszone owoce oraz arbuz, melon, daktyle, winogrona, banany, rozgotowane warzywa, słone paluszki, chipsy.

Produkty do spożycia, ale w umiarkowanych ilościach: ryż, biały chleb, makaron, płatki zbożowe, ziemniaki, owoce, produkty mleczne.

Produkty zalecane, ale również w kontrolowanych ilościach: brązowy ryż, gruboziarniste kasze, ciemne pieczywo, surowe warzywa.