Oliwa z oliwek

Drzewo oliwne jest jedną z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Oliwa z oliwek już w starożytności była bardzo cenionym produktem, a współczesna medycyna dowiodła jej wszechstronnego dobroczynnego działania.

Drzewo oliwne jest rośliną niezwykle wytrzymałą i długowieczną. Jest w stanie przetrwać w bardzo silnym upale i suszy, jak również przetrzymać mrozy. Najbardziej sprzyjający dla drzew oliwnych jest klimat panujący w basenie Morza Śródziemnego, dlatego tam znajdują się największe uprawy oliwek. Oliwki dojrzewają jesienią, wtedy też zmieniają barwę z zielonej na fioletową. Podczas procesu dojrzewania oliwek wytwarza się w nich olej, którego zawartość w pojedynczym owocu wynosi w zależności od odmiany od 15 do 35%. Zbiór oliwek w krajach leżących nad Morzem Śródziemnym trwa od października do stycznia (zależy to od rejonu uprawy i odmiany oliwek). Oliwki zbierane są ręcznie, z dużą delikatnością i ostrożnością, ponieważ owoce są wrażliwe na zbyt silny ucisk. Z tego względu zbiór owoców jest najbardziej pracochłonnym i najdłuższym procesem podczas produkcji oliwy. Zebrane owoce myje się i rozgniata na papkę, a następnie ugniata w prasach hydraulicznych. W ten sposób uzyskuje się emulsję, z której przez odwirowanie otrzymuje się oliwę.

Oliwy z oliwek dostępne w sklepach różnią się jakością i ceną. Najlepsza i najdroższa jest oliwa extra vergine — naturalna, tłoczona na zimno oliwa, w której zawartość wolnych kwasów tłuszczowych nie przekracza 1% objętości. Oliwa ta polecana jest do jedzenia na surowo, np. w sałatkach. Oliwy zawierające powyżej 1%, ale poniżej 2% wolnych kwasów tłuszczowych określane są mianem „vergine”. Można je spożywać na surowo, jak również stosować do gotowania. Pozostałe rodzaje oliwy są gorszej jakości, bo uzyskiwane są inną metodą niż tłoczenie na zimno. Mają one znacznie niższą cenę i nadają się jedynie do smażenia i gotowania.

Oliwa z oliwek jest integralnym składnikiem diety śródziemnomorskiej, która obecnie przez lekarzy i dietetyków uważana jest za prawie idealny model odżywiania. Dieta ta zapewnia zdrowie, ładną sylwetkę i dobre samopoczucie, a przy tym jest różnorodna, smaczna i nie wymaga wielkich wyrzeczeń.

Stosowanie oliwy z oliwek polecane jest w profilaktyce miażdżycy i chorób serca. Zawiera ona bowiem jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które obniżają poziom „złego” cholesterolu LDL, a równocześnie podnoszą poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Dodatkowo powodują zmniejszenie lepkości krwi i blokują wchłanianie dostarczanego wraz z jedzeniem cholesterolu. Dlatego też mieszkańcy Krety, którzy piją oliwę niemalże jak wino, niezwykle rzadko chorują na serce i chorobę wieńcową.

Oliwa chroni organizm przed wieloma chorobami określanymi mianem „cywilizacyjnych”. Związane jest to z zawartością dużej ilości naturalnych przeciwutleniaczy: witaminy E oraz mieszaniny związków zwanych polifenolami. Przeciwutleniacze są bardzo skuteczną bronią w walce organizmu z wolnymi rodnikami – niszczycielskimi cząstkami o dużej reaktywności chemicznej. Działanie wolnych rodników prowadzi do zapoczątkowania licznych stanów zapalnych, chorób układu krążenia, przyspiesza starzenie organizmu, jak również może być przyczyną nowotworów. Największą ilość przeciwutleniaczy zawiera oliwa extra vergine.

Jest to produkt lekkostrawny i ma ochronne działanie na błonę śluzową żołądka i jelit. Pomaga również przy kłopotach z zaparciami – wystarczy rano na czczo wypić łyżkę oliwy z oliwek i popić ją szklanką ciepłej wody.

Istotny jest także wpływ oliwy z oliwek na suchą skórę i włosy – działa ona odżywczo i regenerująco. W związku z tym stosowana jest w przemyśle kosmetycznym jako składnik kremów, maseczek czy odżywek do włosów. Jednak dobrej jakości oliwa sama stanowi idealny kosmetyk pielęgnacyjny. Można stosować ją na przykład jako kompres, który odżywia wysuszone włosy i nadaje im blask. Oliwę należy wetrzeć w suche włosy, następnie owinąć głowę ogrzanym ręcznikiem, a po pół godziny dokładnie umyć włosy (najlepiej dwukrotnie). Oliwa jest dobrodziejstwem dla wysuszonej skóry dłoni, łokci lub kolan. Raz dziennie, np. po kąpieli, należy wetrzeć w szczególnie suche partie skóry lekko podgrzaną oliwę z oliwek. Przy suchej, skłonnej do zmarszczek cerze odżywczo podziała maseczka sporządzona z żółtka wymieszanego z łyżką oliwy z oliwek. Po 20 minutach maseczkę należy zmyć dokładnie ciepłą wodą.