Cynk - pierwiastek niezbędny dla zdrowej skóry

W organizmie dorosłego człowieka znajduje się od 1,4 do 2,2 g cynku. Jego największa ilość koncentruje się w czerwonych i białych krwinkach, w mięśniach, skórze, nerkach, wątrobie, siatkówce oka, a u mężczyzn również w gruczole krokowym (prostacie).

Cynk jest mikroelementem niezbędnym dla prawidłowej przemiany materii, wchodzi bowiem w skład ponad 200 enzymów i jest konieczny do właściwego funkcjonowania wielu hormonów, w tym hormonu wzrostu, hormonów płciowych, hormonów grasicy i insuliny.

Uczestniczy w powstawaniu limfocytów T, więc ma istotny wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego. Jednym z objawów niedoboru cynku w codziennej diecie może być większa podatność na różnorodne infekcje. Cynk, podobnie jak witamina C, jest w stanie hamować namnażanie się wirusów wywołujących przeziębienia. Badania wykazały, że ssanie tabletek zawierających jedną z form cynku – glukonian – znacznie skraca czas trwania przeziębienia, przede wszystkim przez udrożnienie nosa i ograniczenie kichania.

Cynk jest również pierwiastkiem niezbędnym dla właściwej pracy narządów zmysłów. Dzięki niemu prawidłowo odczuwamy smaki i zapachy. Jest on także ważny dla prawidłowego widzenia, gdyż współdziała z witaminą A, umożliwiając właściwą adaptację wzroku do ciemności.

Pierwiastek ten jest niezwykle ważny dla utrzymania męskiej sprawności seksualnej. Zbyt niski poziom tego mikroelementu u panów może być nawet przyczyną niepłodności, ponieważ powoduje obniżenie poziomu testosteronu i zmniejszenie ilości plemników w spermie. Cynk jest również niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania prostaty, a przyczyną przerostu tego gruczołu dość często bywa niedobór cynku w diecie.

Jest to też mikroelement konieczny dla prawidłowego funkcjonowania i wyglądu skóry oraz jej przydatków, czyli włosów i paznokci. Wiele badań wykazało, że dodatek cynku do diety przyspieszał u chorych gojenie ran i oparzeń. Związane jest to z tym, że pierwiastek ten jest niezbędny do produkcji kolagenu – białka tkanki łącznej potrzebnego do prawidłowego gojenia się skóry.

Z niedoborem cynku mogą być związane liczne schorzenia dermatologiczne. Szczególnie dużą rolę przypisuje się temu pierwiastkowi w leczeniu trądziku, który jest długotrwałą i szczególnie oporną na terapię dolegliwością skórną. W wielu badaniach wykazano skuteczność cynku w leczeniu zmian trądzikowych i zwykle dermatolodzy zalecają jego suplementację podczas leczenia tej przypadłości. Wyniki kilku opublikowanych doświadczeń wskazują nawet, że długotrwałe zażywanie cynku może być równie skuteczne jak terapia tetracykliną – antybiotykiem powszechnie stosowanym w leczeniu trądziku.

Niedobór cynku w diecie zwykle powoduje pogorszenie kondycji włosów, które stają się suche i łamliwe, a nawet mogą zacząć wypadać. Cynk wpływa również na wygląd paznokci. Problemem wielu osób są białe plamki na paznokciach określane zwyczajowo „kwitnieniem paznokci”. Mogą być one wynikiem urazu płytki paznokciowej, na przykład przy wykonywaniu manikiuru, ale też często sygnalizują niedobór cynku.

Zalecana dzienna dawka cynku dla osób dorosłych wynosi 15 mg (nieco większe zapotrzebowanie mają kobiety karmiące piersią). Na niedobór cynku są często narażone młode kobiety, które w trosce o swoją sylwetkę stosują przeróżne diety niskokaloryczne. Według naukowców dieta dostarczająca dziennie poniżej 2000 kcal nie zapewnia odpowiedniej dawki cynku. Również zażywanie tabletek antykoncepcyjnych powoduje zubożenie organizmu w ten pierwiastek.

Najlepszym naturalnym źródłem cynku są ostrygi (ok. 60 mg cynku w 100 g), które w naszym kraju są rzadko jadanym i drogim przysmakiem. Sporo cynku zawierają również pestki dyni i słonecznika (ok. 13–20 mg w 100 g), które są doskonałą przekąską mogącą zastąpić na przykład niezdrowe chipsy. Dobre źródło cynku to także kiełki pszenicy, grzyby, drożdże piwne, ryby, mięso drobiowe, zwłaszcza z indyka, jajka i pieczywo z pełnego przemiału ziarna. Warzywa i owoce są na ogół ubogie w cynk, więc na niedobór tego pierwiastka mogą cierpieć wegetarianie. Wchłanianie cynku zmniejszają produkty bogate w błonnik oraz zawierające dużo wapnia i fosforu (np. produkty mleczne).

Zbyt duże dawki cynku mogą wywoływać podrażnienie przewodu pokarmowego oraz efekt przeciwny niż małe dawki, czyli działać hamująco na funkcje układu odpornościowego. Z kolei długotrwałe przyjmowanie preparatów z cynkiem może powodować obniżenie poziomu miedzi w organizmie. Dlatego też zaleca się, aby osoby stosujące suplementy z cynkiem zażywały jednocześnie miedź (1 mg miedzi na 10 mg cynku). Miedź jest niezbędna do wbudowywania żelaza w hemoglobinę. Umożliwia również wykorzystanie aminokwasu tyrozyny jako czynnika niezbędnego dla pigmentacji włosów i skóry.