Dlaczego potrzebujemy selenu

Selen jest pierwiastkiem śladowym, co oznacza, że jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu w bardzo niewielkich ilościach. Od momentu odkrycia na początku XIX wieku selen przez dziesiątki lat nie wzbudzał zainteresowania świata naukowego, ponieważ uważano go jedynie za truciznę. Dopiero badania zapoczątkowane w drugiej połowie ubiegłego stulecia wykazały, że bardzo niewielkie ilości selenu wpływają na wiele ważnych procesów zachodzących w naszym organizmie.

Selen wchodzi w skład bardzo ważnych białek zwanych selenoproteinami. Jedną z ich funkcji, niezwykle istotną, jest działanie przeciwutleniające, czyli zdolność niszczenia wolnych rodników. Są one ubocznym produktem przemiany materii, mogą również pochodzić ze skażonego powietrza, dymu papierosowego, smażonej lub wysoko przetworzonej żywności. Działanie wolnych rodników powoduje uszkodzenie komórek organizmu i może zapoczątkować stan zapalny, przyspieszać proces starzenia oraz być przyczyną nowotworów. Wielkie nadzieje wiąże się zwłaszcza z przeciwnowotworowym działaniem selenu. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że w wielu regionach świata zwiększona zapadalność na raka, szczególnie płuc, jelita grubego oraz prostaty, wiąże się z niskim spożyciem selenu.

Odpowiedni poziom selenu jest niezwykle ważny dla utrzymania prawidłowych funkcji rozrodczych organizmu. W wysokim stężeniu selen występuje w męskim nasieniu, ma również wpływ na liczebność i ruchliwość plemników. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że selen oraz inne substancje przeciwutleniające mogą być skuteczne w leczeniu niepłodności u mężczyzn.

Kobiety ciężarne mają zwiększone zapotrzebowanie na selen, ponieważ tylko jego odpowiednia ilość warunkuje prawidłowy rozwój płodu. Niedobór selenu u ciężarnych zwiększa prawdopodobieństwo powstania wielu wad wrodzonych u dziecka. Mleko kobiet karmiących zawiera znacznie większe ilości selenu niż mleko krowie, co tylko potwierdza, jak ważny jest selen dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu ludzkiego.

Minimalne zalecane dzienne spożycie selenu wynosi u osób dorosłych 55 mikrogramów. Objawami niedoboru selenu w organizmie mogą być:
dolegliwości mięśniowe i stawowe,problemy z koncentracją,kruche i łamliwe paznokcie,podatność na przeziębienia,zaburzenia czynności serca,przyspieszenie procesu starzenia.

Zawartość selenu w produktach spożywczych jest uzależniona od poziomu tego pierwiastka w glebie danego regionu. Często jest go zbyt mało na skutek nadmiernego stosowania nawozów sztucznych, jest on również wypłukiwany przez wodę. Produkty spożywcze tracą duże ilości selenu podczas obróbki przemysłowej. W związku z tym w różnego rodzaju przetworach, koncentratach i produktach puszkowanych jest go znacznie mniej niż w produktach świeżych.

Największe ilości selenu zawierają orzechy brazylijskie, które uprawiane są na bogatych w selen glebach w dżungli Amazonii. Wśród produktów pochodzenia zwierzęcego najbogatszym źródłem tego pierwiastka są owoce morza, ryby morskie, podroby wieprzowe, wołowe i cielęce oraz żółtka jaj. Duże ilości selenu zawierają również drożdże piwne. Z produktów roślinnych oprócz orzechów brazylijskich najwięcej selenu zawierają wyroby z pełnego przemiału ziarna zbóż, nasiona słonecznika, pomidory, kiełki pszenicy, czosnku oraz kukurydzy. Znaczną porcję selenu można zapewnić sobie, zjadając na śniadanie miseczkę płatków kukurydzianych, pod warunkiem jednak, że nie dodamy do nich cukru. Pierwiastek ten jest bowiem w obecności cukrów prostych bezużyteczny, bo nieprzyswajalny dla naszego organizmu. Dlatego też osoby przejadające się słodyczami mogą cierpieć na niedobór selenu.

Większość dostępnych w aptekach preparatów witaminowo-mineralnych ma w swoim składzie selen. Podawania większych dawek tego pierwiastka mogą wymagać osoby chore na serce, choroby nowotworowe, o osłabionej odporności na infekcje oraz nałogowi palacze. Najbardziej skutecznym sposobem suplementacji selenu jest podawanie go w formie organicznej, takiej jak selenometionina, najlepiej z dodatkiem witaminy E, która wzmacnia efekt działania selenu. Zażywanie większych dawek selenu należy zawsze skonsultować z lekarzem, bo nadmierne jego spożycie jest niebezpieczne. Może spowodować zatrucie objawiające się nudnościami, wymiotami, zmianami w układzie nerwowym, wzmożoną potliwością, metalicznym smakiem w ustach, wypadaniem włosów i osłabieniem paznokci.