Dobry i zły cholesterol

Cholesterol to tłuszczowy związek chemiczny niezbędny do życia, częściowo powstający w organizmie człowieka, głównie w wątrobie. Jest potrzebny do tworzenia hormonów sterydowych, kwasów żółciowych i witaminy D. Jest też składnikiem błon komórkowych. Oprócz tego wytwarzanego przez sam organizm (endogennego) dostarczamy cholesterolu również w pożywieniu (egzogenny). Dlatego jego całkowity poziom we krwi często staje się za wysoki, zwłaszcza że jak każdy związek tłuszczowy cholesterol nie rozpuszcza się w wodzie ani we krwi i jest wydalany z organizmu jedynie z żółcią.

HDL i LDL

Dwa rodzaje cholesterolu – „dobry” i „zły” – to nie dwa różne związki, lecz ta sama substancja. Różnią się natomiast nośniki transportujące ją po organizmie, tak zwane lipoproteiny. LDL to „zła” beta-lipoproteina, o małej gęstości, która powoduje, że cholesterol odkłada się na ściankach tętnic, zmniejszając ich drożność i powodując rozwój miażdżycy i choroby wieńcowej. Znaczne zwężenie tętnic utrudnia dopływ krwi do serca i może spowodować zawał. HDL natomiast to alfa-lipoproteina, czyli „dobry” cholesterol. Usuwa ona złogi cholesterolu ze ścianek naczyń krwionośnych i transportuje go do wątroby, w której jest rozkładamy. Korzystna jest zatem przewaga HDL w ogólnym stężeniu cholesterolu, w stosunku do LDL.

Dieta obniżająca cholesterol

Mamy częściowy wpływ na nasz poziom cholesterolu we krwi. Bo o ile nie możemy nic poradzić na występujące u niektórych osób dziedziczne skłonności do wysokiego poziomu tej substancji ani na to, że z wiekiem poziom cholesterolu generalnie rośnie, o tyle możemy zmienić dietę, tak żeby przyswajać go mniej z pokarmów. Czego przede wszystkim należy unikać lub znacznie ograniczyć? Potrawy zawierające nasycone kwasy tłuszczowe, czyli przede wszystkim: tłuste mięsa i wędliny, dania smażone, zwłaszcza na tłuszczach zwierzęcych,tłuste wyroby cukiernicze,pełne mleko, żółte i topione sery, białe pieczywo,jajka – do jednego tygodniowo.

Warto jeść produkty zawierające dużo błonnika, ponieważ obniża on stężenie cholesterolu we krwi. Zawierają go:płatki zbożowe, kasze, ciemne pieczywo, owoce i warzywa (one dodatkowo są bogate w witaminę C i beta-karoten, działające antymiażdżycowo).

Taki sam korzystny wpływ na poziom cholesterolu mają nienasycone kwasy tłuszczowe. Występują one w tłuszczach roślinnych (zwłaszcza oliwa z oliwek) i rybach. Dlatego warto uwzględnić je w swojej diecie. Z mięsa i wędlin należy wybierać chude wyroby, na przykład drobiowe. Poza doborem produktów bardzo istotny jest też sposób ich przyrządzania. Należy zrezygnować ze smażenia na rzecz gotowania, duszenia czy pieczenia – najlepiej na ruszcie lub w folii, zamiast na dużej ilości tłuszczu.

Oprócz niezdrowej diety i skłonności dziedzicznych oraz wieku na wzrost poziomu cholesterolu we krwi wpływają też inne czynniki – stres (zaobserwowano, że w sytuacjach napięcia nerwowego stężenie cholesterolu wzrasta, choć nieznana jest jeszcze konkretna przyczyna tego zjawiska) i palenie tytoniu. Dlatego, jeśli chcemy ustrzec się przed miażdżycą, poza właściwą dietą ważny jest także zdrowy, higieniczny tryb życia.