Nieswoiste zapalenia jelit

Skąd się bierze nieswoiste zapalenie jelit?
Tak naprawdę nie stwierdzono jednoznacznego czynnika wywołującego chorobę. Przypuszcza się, że na ich powstanie mają wpływ czynniki immunologiczne, infekcyjne, psychiczne a także predyspozycje genetyczne. Wiadomo natomiast, że dolegliwościom towarzyszą zaburzenia mikrokrążenia jelitowego przejawiające się ich poszerzeniem i zwiększoną skłonnością do krwawień.

Choroba Leśniowskiego-Crohna
Jest to odcinkowe zapalenie jelita. Czasem może zajmować cały przewód pokarmowy, ale najczęściej dotyczy jelita krętego, jelita krętego i grubego bądź jelita grubego. Odcinki zajęte procesem chorobowym występują na zmianę ze zdrowymi. Choroba rozwija się skrycie. Początkowo objawia się osłabieniem, znużeniem, brakiem łaknienia i gorączką. Następnie dołączają się bóle brzucha i postępujące chudnięcie, czasem nudności i wzdęcia. Potem pojawiają się częste półpłynne stolce, z domieszką śluzu, krwi i tłuszczu. Ponieważ zapalenie dotyczy najczęściej końcowej części jelita cienkiego, dochodzi wówczas do zaburzeń wchłaniania kwasów żółciowych, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, witaminy B12, cholesterolu, składników odżywczych z pożywienia oraz wchłaniania tłuszczu. Chorobę tę ustala się na podstawie badań krwi, badań radiologicznych i endoskopowych.

Przewlekłe wrzodziejące zapalenie jelit
Przebiega ono przewlekle z zaostrzeniami. W nielicznych przypadkach cofa się po pierwszym epizodzie. Zazwyczaj jednak trwa długo i to z licznymi nawrotami. Głównymi objawami są nasilające się w miarę upływu czasu biegunki z zwartością śluzu i/lub krwi, krwawienie z odbytu bez biegunek, pobolewanie w dole brzucha, wzdęcia i uczucie parcia na stolec. Ponadto pojawiają się: brak łaknienia, chudnięcie, osłabienie, gorączka, jednak mniej wyraźne aniżeli w chorobie Leśniowskiego-Crohna. W błonie śluzowej jelita tworzą się ropnie, które pękają, powodując owrzodzenia. Nie przekraczają one jednak błony mięśniowej. Chorobie często towarzyszą zapalenia stawów. W ok. 15% przypadków zmiany zapalne przekształcają się w tkankę nowotworową.
Zarówno w pierwszym typie choroby, jak i w drugim jednym z głównych objawów jest wyniszczenie, co wynika w dużej mierze z niedożywienia spowodowanego samą chorobą.

Dieta w nieswoistych zapalenia jelita grubego
W typie Leśniowskiego-Crohna nie ma swoistego leczenia farmakologicznego w przeciwieństwie do wrzodziejącego zapalenia jelit. W obu natomiast przypadkach należy zapewnić choremu eliminację stresów, zwiększonego wysiłku fizycznego (w typie drugim nawet leżenie, a przy leczeniu bez oznak poprawy nawet leczenie chirurgiczne) i odpowiednie postępowanie dietetyczne. Dieta powinna być dostosowana do okresów choroby. W okresie zaostrzeń należy stosować dietę płynną (nie dłużej niż 48–72 godziny). Następnie należy przejść na dietę płynną wzmocnioną. W przypadku przewlekłej nieustającej biegunki należy zastosować żywienie ubogoresztkowe bądź bezresztkowe (dieta zawierająca bardzo mało bądź wcale włókna pokarmowego, czyli błonnika). Po ustaniu biegunki stosuje się już dietę realimentacyjną (bogatoenergetyczną i bogatobiałkową). W chorobie tej należy oszczędzać chory narząd, dlatego też zaleca się ograniczenie tłuszczów i substancji resztkowych, jak błonnik.

Dieta bogatoenergetyczna, bogatobiałkowa z ograniczeniem tłuszczów i błonnika:
energia 100–150kcal/ kg masy ciała/ dobę, dla dzieci 40–45kcal/ kg należnej masy ciała na dobę; białko wysokiej wartości biologicznej 1,5–2,0 a nawet 3,0g w przypadku dzieci/ kg n.m.c./ dobę; tłuszcze do 50–70g/ dzień, a w niektórych przypadkach 45–50g/ dzień, przy czym lepsze są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które są łatwiej trawione i wchłaniane oraz sprzyjają gojeniu się zmian śluzówkowych powstałych w wyniku choroby Leśniowskiego-Crohna; w diecie można stosować pieczywo jasne, mąkę jasną, drobne kasze, ziemniaki, wyroby cukiernicze w ograniczonej ilości, niektóre warzywa i owoce ubogie w błonnik; należy zwrócić uwagę na uzupełnienie diety preparatami witaminowo-mineralnymi; wymagane jest stosowanie następujących technik kulinarnych: gotowanie, duszenie i pieczenie w folii; liczba posiłków powinna wynosić 5–6 na dobę; produktami zakazanymi są: pieczywo i mąka razowa, otręby, grube kasze, mleko i przetwory mleczne, jaja na twardo, jajecznica, tłuste mięsa i tłuste ryby, ostre przyprawy, alkohol, orzechy, marynaty, grzyby, kawa, konserwy, produkty bogate w cukry proste.