Niedokrwistość, czyli anemia

Niedokrwistość jest schorzeniem bardzo popularnym i zwykle wykrywanym zbyt późno. Dopiero kiedy odczujemy poważniejsze zaburzenia, idziemy do lekarza. Tam dostajemy skierowanie na badanie krwi i okazuje się, że mamy anemię.

Czym zatem jest niedokrwistość?
Niedokrwistość to stan chorobowy, w którym liczba krwinek czerwonych (erytrocytów; RTB) i stężenie hemoglobiny (barwnik czerwony krwi, który przenosi tlen) zmniejszają się poniżej normy: dla mężczyzn 5,0*1012 erytrocytów/l, dla kobiet 4,5*1012 erytrocytów/l oraz ilość hemoglobiny poniżej 9,93 mmol/l u mężczyzn i 9,0 mmol/ u kobiet.Objawy choroby wiążą się z niedostatecznym przenoszeniem tlenu z płuc do tkanek, który po naszym organizmie powinny rozprowadzać właśnie czerwone krwinki, a dokładniej zawarta w nich hemoglobina. W konsekwencji anemia prowadzi do zaburzeń układu nerwowego. Miewamy wówczas zawroty głowy, szum w uszach, uczucie pustki w głowie, niemożność skupienia uwagi, łatwe męczenie się i uczucie znużenia oraz upośledzenie pamięci. Dzieci z niedokrwistością gorzej się uczą i wykazują gorszy ogólny rozwój psychofizyczny. Pojawiają się również objawy ze strony układu krążenia takie jak: bladość skóry i błon śluzowych, zmniejszenie zdolności ustroju do utrzymania właściwej temperatury ciała, przyspieszenie akcji serca szczególnie w czasie wysiłku fizycznego. Częstym objawem anemii jest także bezsenność, zwiększona drażliwość i pobudliwość nerwowa.

Jakie czynniki powodują powstawanie anemii?
Przyczyn niedokrwistości jest wiele. Gdybyśmy wykluczyli czynniki genetyczne (np. anemia sierpowata), środowiskowe (np. podtruwające organizm pestycydy, herbicydy, środki owadobójcze) oraz menstruację, to najczęstszą z przyczyn anemii jest niewłaściwe żywienie. Można zatem powiedzieć, że niewłaściwa dieta odgrywa kluczową rolę w procesie powstawania anemii. Należy też nadmienić, że sposób żywienia jako element leczenia anemii wywołanej wadliwym procesem powstawania erytrocytów i nadmiernego krwawienia jest również bardzo ważny.

Niedokrwistości spowodowane nieodpowiednią dietą noszą nazwę niedoborowych. Powstają one w wyniku niedoboru żelaza (niedokrwistość niedobarwliwa), folianów (niedokrwistość megaloblastyczna), witaminy B12 (j.w.), witaminy B6 (anemia mikrocytarna, niedobarwliwa), witaminy B2, witaminy C, miedzi, cynku lub kobaltu.

Kiedy już anemia zostanie wykryta, lekarz zaleci nam łykanie suplementów żelaza i witamin z grupy B. Wpływa to bardzo szybko na poprawę stanu zdrowia, ale przecież nikt nie będzie łykał pigułek w nieskończoność. Lepszym wyjściem z takiej sytuacji będzie na pewno permanentna zmiana sposobu żywienia. Odpowiednia dieta stanowi bowiem najbardziej skuteczny i zarazem praktyczny sposób przezwyciężania anemii. Osoba chora na niedokrwistość i chcąca się leczyć powinna zapoznać się przynajmniej z podstawową wiedzą na temat składników, jakie musi uzupełnić, by zwiększyć swoje szanse na wyzdrowienie. Przedstawię te, których brak najbardziej odpowiada za powstawanie niedokrwistości.

Żelazo. W żywności występuje w dwóch postaciach: hemowej i niehemowej. Postać hemowa znajduje się głownie w produktach pochodzenia zwierzęcego, czyli mięsie. Jest dosyć dobrze wchłaniania, bo prawie w 80%. Postać niehemowa występuje głównie w produktach roślinnych. Takie żelazo jest wchłaniane prawie cztery razy gorzej niż żelazo hemowe, a wiele składników zawartych w żywności roślinnej dodatkowo ogranicza przyswajanie tego pierwiastka. Ważne jest więc nie tylko, ile dostarczamy żelaza, ale też w jakiej formie. Poniżej podaję kilka zasad, o których osoba z niedokrwistością powinna pamiętać:

• żelazo najlepiej wchłania się z produktów pochodzenia zwierzęcego, jak mięso, drób i ryby,w bardzo małym stopniu żelazo wchłania się z produktów pochodzenia roślinnego, jak warzywa czy produkty zbożowe,czynnikiem polepszającym wchłanianie żelaza jest kwas askorbinowy (witamina C), dlatego też warto łączyć produkty bogate w żelazo z warzywami lub owocami bogatymi w tę witaminę,jony żelaza mogą konkurować w przewodzie pokarmowym z innymi składnikami mineralnymi, jak wapń, cynk, czy miedź, powinno się więc uważać na produkty bogate w te minerały,zawarte w roślinach związki jak: kwas fitynowy, szczawiowy, tanina (zawarta w herbacie), błonnik znajdujący się we wszystkich produktach roślinnych zmniejszają wykorzystanie żelazabiałko sojowe i kazeina wiążąc żelazo ograniczają jego absorpcję,kiszenie produktów polepsza przyswajalność w nich żelaza, być może ze względu na obecność tam bakterii kwasu mlekowego (LAB).

Kwas foliowy (folacyna). To bardzo ważna witamina, w szczególności dla kobiet planujących zajście w ciążę. Przyszłym matkom podaje się folacynę, aby zapobiec niedokrwistości i tym samym uniknąć wad układu nerwowego u przyszłego dziecka (rozszczep kręgosłupa). Powinniśmy więc spożywać żółtko jaj, mąkę z pełnego przemiału, otręby, orzechy, szpinak, brokuły, brukselkę i nasiona strączkowe, czyli te produkty, które są bogate w kwas foliowy. Niedoborów folacyny możemy nabawić się przy nadużywaniu alkoholu lub przy stosowaniu niektórych leków.

Witamina B12. Niedobory jej występują często u ścisłych wegetarianów. Bardzo dobrym jej źródłem są jaja, sery żółte i ryby (w szczególności sardynki).

Witamina C. Potrzebna jest ona do utleniania jonów żelaza do dwuwartościowych, ponieważ te lepiej wchłaniają się w przewodzie pokarmowym. Znajduje się ona we wszystkich owocach i warzywach, jednakże jest bardzo wrażliwa na wysokie temperatury, wysokie pH (zasadowe), światło i niektóre leki, np. aspirynę. Dlatego powinniśmy w miarę możliwości owoce i warzywa spożywać na surowo, gdyż podczas ogrzewania straty witaminy C mogą sięgać nawet do 80%.